آنی‌لار دوشرگه‌سی

گونده‌لیک یازیلاریمین دوشرگه‌سی.

آنی‌لار دوشرگه‌سی

گونده‌لیک یازیلاریمین دوشرگه‌سی.

آنی‌لار دوشرگه‌سی

دیل وارلیغین ائوی‌دیر دئمیشدی هایدگئر؛ بو اوزدن وارلیغیمیزی قوروماق اوچون دیلیمیزی قورومالیییق دئیه دوشونورم. بو دوشرگه‌ده اؤز آنادیلیم اولان تورکجه‌ده یازاجایام؛ گونده‌لیک آنیلاردان، ادبیات، حیکایه و آراشدیریجی یازیلاریما کیمی. چالیشیرام قونو سئچیمینده چوخ سینیر قویماییب، بوتون قونولاردان بیلدیگیم و یازماق ایسته‌دیگیم قده‌ر یازام. یازماق منیم دیریلیگیمین بَلیرگه‌سی‌دیر :)
سیز ده دیریلیگینیزی بیلمک ایسته‌ییرسینیزسه یازماغا باشلایین.
یادیمدان چیخمامیش: سلام، خوش گلیب‌سینیز :)

سون گؤندری‌لر
سون یوروملار

۱۰ مطلب با موضوع «فولکو یازی (فولکولور)» ثبت شده است

فولکولور ساحه'سینده چالیشمایا چوخ یئر اولدوغونا باخمایاراق یاخین بو نئچه ایلی، گؤزل و قالارغی آددیملار آتیلیب دئمک اولار. اسکی'لرده بیریسی ائل آشیغی اولماق ایستردیرسه اؤنجه فولکولوریک ناغیللار، ماهنیلار، دب'لر،عادت عنعنه'لر، بیرجه سؤزله ائل ایچینده سینه دن سینه'یه داشینان فولکولوریک ماتئریاللاری اؤیرنملی ایدی.
گونئی'ده من تانیدیغیم و آزما-چوخ گؤردوکلری ایشلریله تانیش اولدوغوم، اوچ اوستادین آدینی باشدا سایماق اولار. دوکتور محمدزاده صدیق، مهندس علیرضا صرافی و دوکتور حسین محمد خانی(گونئیلی) جنابلاری. 

  • حامید مورسلی

اکینچیلیک اینشالله، ماشالله دئمک پئشه‌سی دیر!

آخ قادان دوشسون منی چکمه‌ین‌لرین گؤزونه، ایندی دولو یاغدیرماق واختی‌دیر؟ grin ifade simgesi
کرمینه قوربان اولدوغوم ائله گورولده‌ییر سانکی یازین قیرخ بئشی‌دیر! به بو باغیشلایان و مئهریبان تانری ندن یازیق ایشچی‌لری، ایندیه‌دک گئجه‌لری چؤلده یاتانلاری، مین بیر چتینلییه قاتلاشاراق یئر یوردو سویارانلاری، یایین ایستیسی‌نی جانلارینا قنیم ائدیب یئنه چالیشمادان دورمایانلاری، اؤنجه‌دن آغاج اوسته اولان حاصیللارینی گون خرجلری چیخسین دئیه ساتانلاری و ...لری ندن گؤرمور باااا؟

  • حامید مورسلی

بایرام آیی و اونون چرشنبه‌لری ماراغادا / حامید مورسلی

چوخ أسکی‌لردن بری آذربایجان'دا ایلین سون آیی‌نین آدینا بایرام آیی دئیرمیش‌لر. بو آدین وئریلمه‌سینه گؤره کسین بیر چوخ فاکتلی نده‌ن‌لر وار. بو اؤزت اولاراق یازدیغیم یازقیدا چالیشاجایام اؤز یاشادیغیم و اورالاردا بویا باشا چاتدیغیم یئرلرین فولکولورونا توخونوب بیرزامانلار چوخ گوجلو کئچیریلسه‌یدیلر ده بوگون اونودولموش دورومونا یئتیشمیش عادت عنعنه لردن دانیشام. آرتیلمالی بو سؤزلری آنام و آتامدان مین بیر دیل ایله سوروشوب یازمیشام. (دئمه‌ییردیلر)
بؤیوک چیلله‌نین بوتون سویوق سازاقلارینا دؤزوب خیردا چیلله‌نین قارلی، سویوقلو گونلرینی سونا چاتدیران تورک‌لر قیشین سون آیی-نا بایرام ‌آیی دئیرلر؛ قیشین چیله و چتینلیک‌لرینه دؤزه‌بیلب اونو دیزه چؤکدورمک اوچون بایرام آیی‌نین ایلک گئجه‌سینده "چیلله قوودو" تؤره‌نینی کئچیررمیش‌لر. بو تؤره‌ن‌ده "چیلله قاچدی بایرام گلدی" –نی ایفاده ائده‌رک تونقال قالانمیش یانار اودون اوزه‌ریندن آتیلارمیشلار. 
آذربایجانین و گئنلده تورک ائللری، بایرام آیی‌نین چرشنبه‌لرینی، دؤردلوک اؤیه‌لریندن (عناصر اربعه) ایلهام آلاراق: سو، اود، یئل و تورپاق چرشنبه‌سی آدلاندیرارمیشلار. بئلجه اونلارین ایناملارینا گؤره ایلین سون چرشنبه‌سی تورپاق چرشنبه‌سی‌ایمیش. تورپاق سودان، اوددان و یئلدن گوجونو آلاراق یئنیدن جانلانیب دوغانین باشلانقیجی سانیلیرمیش. آنجاق بونلارین یانی سیرا بیزیم کندیمیز و بؤلگه‌میزده  بایرام آیی‌نین چرشنبه‌لری‌نین  باشقا آدلاری دا واریمیش. بو اوزدن: خبرچی چرشنبه، قره چرشنبه، کوله چرشنبه، آخیر چرشنبه کیمی آدلاریلا دا تانیارمیش‌لار. 
او چاغ‌لار ایل سایار و گون سایارلارین اولمادیغی اوچون دوغا و طبیعت اینسانلاریمیزین ایلک و دوزگون چاغین گؤستریجی‌سی اولارمیش. بایرام‌آیی‌ و یازین گلیشی‌نین ایلک خبرینی کؤچَری قوشلارین گلیشی و بلکه منطقه‌میزین اوزه‌ریندن کئچیشمه‌لریندن آنلایارمیشلار. بایرام آییندا ائل آراسی کیشی‌لر آششیق، بادام، عزیزعلی و چیلینگ آغاج اوینارمیش‌لار.





بایرام آیی‌نین ایلک چرشنبه‌سینه خبرچی دئیرمیش‌لر، بو چرشنبه‌نین گلیشی بوتون اینسانلارا یازین گلیشینین موشدولوغونو وئرمک‌ده ‌ایدی. بو اوزدن خبرچی چرشنبه‌دن باشلیاراق آداخلی قیزلار بی جورابینی، قاری ننه‌لری ایسه بایراملیق پایی یئرینه قویماقلاری اوچون یون جورابی و بئلنچی أل ایشی
  توخونمالارینی توخوماغا باشلایارمیش‌لار.
ایکینجی چرشنبه‌یه قره چرشنبه‌ دئیرمیش‌لر. قره چرشنبه‌ده ائوین حیس-میسینین آلیب، توزونو آلارمیشلار، آغیر پالتارلاری، فرش‌لری یویوب گونون اؤنونه سَرَرمیش‌لر. آغ تورپاق دان لوغاب توتوب  ائولرینی آغ تورپاق ایله یئنی دن سووایارمیش‌لار. هئچ بیر یئرده توز تورپاغا گیزلی قالیب گلن ایله قالماسینا ایزین وئرمزیمیش‌لر.
اوچونجو چرشنبه‌یه کوله چرشنبه دئیرمیش‌لر؛ بئلنچی گونده عاییله‌نین بوتون اویه‌لری (عضولاری) ساچلارینی قیسسالدیب اؤزلرینه یئتیشرمیش‌لر. قیز گلین‌لر اؤزلرینی بزه‌ییب دوزه‌یرمیش‌لر؛ قاری ننه‌لر ایسه باشلارینا خینا (حنا) قویارمیش‌لار. یومنو خوش اولار  دئیه ایناملارینا گؤره طؤیله‌ده اینک‌لرین قویروقلارین دا بیله قیسسالدارمیش‌لار.
تورپاق چرشنبه‌سی یا بیزده دئییلن آخیر چرشنبه‌نین چوخ اؤزه‌ل یئری واریمیش. آخیر چرشنبه‌ آخشامی (یئرگونو= سه‌شنبه  آخشام باشی) قووورقا (بیز دئیه‌ریک قوقا؛ بوغدانین قورولموشونا قووورقا دئیرلر) پیشیررمیش‌لر. آنجاق بو قووورقانی قوووراراق اودون اوزه‌رینده قوورولماقدا اولان ایستی بوغدالاردان، بیر یاش دستمالین گوجوله بیر آوووج گؤتوروب؛ دستمالین آغزینی سیخ باغلاییب بیر قویونون ترکینه آتیب یا دا بیر دووارین چاتلاغینا قویارمیش‌لار؛ بوتون دیدی قودولارین، قورد قوشون، تام آنلامیندا دوشمانلارینین آغزینی باغلاسین‌لار دئیه. همین گئجه داما چیخیب أرسینله دامین دؤرد دؤوره سرچین و باجالارینین قیراقلاریندا جیزیق چکیب، او جیزیغین ایچه‌ریسینه قوورقا آتارمیشلار، باشقا چول قوشلارینا اورزو(روزی) اولسون دئیه. او گئجه یئددی نفر وارلی آدامین کوللویوندن یئددی دنه چؤپ گتیریب  اونو سوت (شیر) پیشیرنده اوجاقدا یاندیرارمیشلار،  بیر ده یئتدی نفر وارلی‌نین آدینی دئیه رک یاپما یاپارمیشلار؛ بو ایشلریله اونلارین تارازیندا اولماق ایسترمیش‌لر؛ آنجاق بو ایشی گیزلیجه گؤررمیش‌لر؛چونکی وارلی‌لار هئچ زامان راضی اولمازیمیشلار کاسیب‌لار دا اونلار تارازدا اولالار. :)
آخیر چرشنبه  گئجه‌سی قورشاق ساللارمیش‌لار. بو اوزدن قورشاق ساللایانا جوراب، بویانیقلی یومورتا و بیر چوخ یئملی وئررمیش‌لر. او گئجه‌سی هامی کورسونون تووندا أیله‌شیب دئییب گولرمیش‌لر. مجلیسلری بایاتی و ناغیل دئمک‌له قیزیشدیرارمیش‌لار. قولاق آسماق و بیرینین آغزینی فال توتماق کیمی اینانج‌لاری واریمیش.
آخیر چرشنبه گونو سحر ائرته‌دن عاییله اولاراق چای قیراغینا گئدیب اوردا بئلنچی سؤزلر ایفاده ائدرمیش‌لر:
سوبای قیزلار و اوغلان‌لاردئیرمیش‌لر: آتیل باتیل چرشنبه؛ باختیم آچیل چرشنبه 
جیبلرینده شیرنی‌دن، یئمیش‌دن آپاریب چایین آخار سویونا آتاراق دئرمیش‌لر:
چرشنبه ننه من سنین آغزینی شیرین ائتدیم؛ سن ده منیم آغزیمی شیرین ائله.
بیر گوزگو، بیر قایچی آپاریب سویو گوزگونون اؤنونده قایچیلان کسه‌رک، عاییله‌لرینده ایسته‌دیکلری اینسانلارین آدینی اؤنجه دئیه‌رک بئله ایفاده ائدرمیش‌لر:
... (فیلان آدامین) دیش آغریسینی، باش آغریسینی، قول آغریسینی ... و هابئله بوتون وجودون آغریسینین هامیسینی کسیرم سو آپارا.
اؤزلریله بیر کوزه‌لری اولارمیش؛ او کوزه‌نین ایچینه اوچ دنه بالاجا داش آتایب سویلا دولدوروب ائوه ساری دؤنرمیش‌لر. او داشلاری برکت گتیرر دئیه چای‌دان گتیررمیش‌لر، بو اوزدن تولوغون ایچینه هابئله کندی‌نین دامینا آتارمیشلار (کندی =سیلو؛ هر ائوده بیر کندی دامی اولارمیش، بوغدالارینی اورادا ساخلارمیش‌لار).
آخیر چرشنبه‌نین باشقا آدی دا وار، اونون باشقا آدی باجیلار بایرامی ایمیش. ائلنچی بیر گونده قارداشلار باجیلارینا بایرام پایی آپارارمیش‌لار. اؤته یاندان آداخلی اوغلانلار دا اؤز سئوگیلی‌لرینه بایرام پایی آپارماق زوروندایمیش‌لار
.
 یئنی گون بایرامی گلیب چاتدیغی گون ایسه گنج‌لر بؤیوک‌لرین قولوغونا گئدیب اونلارلا بایراملاشاردیرلار. آغ ساققال آتالار و آغ بیرچک آنالار ایسه گنج‌لره سیفداهلیق وئریب گولش قاباقلیق‌لا اونلاری قارشیلایاردیرلار. بئلجه  بایراملاشماق‌لار، گئت‌گل‌لر، گزمک‌لر، گؤروش‌لرین تندیری آغارماقدا اولاردی. داها کیمسه کیمسه‌دن کوسولو قالمازدی. ایل یئنی‌لنن کیمی اینسانلار دا اوره‌ک‌لرینین محببت‌ینی یئنی‌لندیررمیش‌لر.


  • حامید مورسلی

دونیا آنادیلی گونوندن بیر نئچه ائپیزوت:

- بیر سیرا تورک وطنداشلاریمیز یونئسکو وریندن اعلان اولان آنادیلی گونونو قوتلاماق اوچون موجَوویز پئشینده اولدوقلاری اوچون توتوقلانیرلار.

- ایرانین میللی تقویمینده دونیا آنادیلی گونو قئید اولونماییب بو اوزدن ایش باشیندا سوروملو اولاراق تانیملانان کیمسه‌لر موجَوویز وئرمه‌یه آغرینیب بو ایشین گئرچکلشمه‌سینه مانع تؤره‌دیرلر.

- رسمی و یاسالار چرچووا‌سیندا موجَوویز آلماق پئشینده اولان تورک آکتیویست‍‌لری توتوقلانیر‌لار.

- آنجاق بو آرادا کوردلر و عرب‌‍‌‌لر بو گونو موجَوویزلی اولاراق قوتلایا بیلیب باشاریلا سونا چاتدیریر‌لار. 

- بئله‌لیک‌له نه میللی گووه‌ن تهلوکه‌یه‌دوشور نه‌ده اونلاردان کیمسه توتوقلانیر.

 

*********************

بوتون بونلارا باخاراق او قورد ایله قویونون ناغیلی یادیما دوشور:

گونلرین بیر گونو بیر قورد ایله قویون بیر بولاغین باشیندان سو ایچمه‌یه گئدرلر.  قورد بولاغین لاب یوخاری حیسسه‌سیندن (بولاغین باشیندان) سو ایچمه‌یه باشلار قویون ایسه بیر نئچه آددیم  آشاغیلیغیندان. بیر قورتوم سو ایچیب ایچمه‌میش قورد  اوزون توتار قویونا ساری دئیه‌ر "قویون سویو بولاندیرما" .

قویون باشین قالدیریب  باش اوسته آغای قورد دئییب سو ایچمه‌یه دوام ائدر. نئچه ثانیه سونرا یئنه قورد اوجا سس ایله دئیه‌ر"قویون به سنه دئمیرم سویو بولاندیرما؟"

قویون بو ایشه مات قالاراق " گؤزلریم اوسته آغای قورد، بولاندیرمارام" دئییب یئنه سوایچمه‌یینه دوام ائدر. اوچونجو دفعه قورد باغیراراق دئیه‌ر "به من سنه دئمیرم سویو بولاندیرما ؟ بو ایچدییم سویو لاب بورنومدان گَتیردین سن" دییب اؤزونو قویونا ساری اوزولمه‌یه حاضیرلادار.

داها قویون‌دا دؤزوم قالماییب دیله گلیب دئیه‌‍‌‌ر: سن ده لاب شورون چیخارتدین ها، بو ایش نئجه اولار آخی؟  سن بولاغین باشینداسان، اوجا یئرده دایانیب سو ایچیرسن؛ من سویو بولاندیرسام دا بولانتمیش سو سنه ساری گلمزکی. اوسته لیک بو سن سن سویو بولاندیرماغینلا منیم بولاندیریق سو ایچمه‌یینه نه‌د‌ن اولورسان. اوغول بالاسی منی یئمک گؤیلوندن کئچیرسه دا نیه ماهانا آختاریرسان؟  دا بیر دفعه‌لیک گل آنلی آچیق منی یئ دا. :) 

 

*******************

 

ایندی بیزیمکی ده بو قورد ایله قویونون اویونو اولوب. بیز نه‌قده‌ر بویون أییریک، اؤزوموزو قوراللارا، یاسالارا سیغیشدیرماق ایسته‌ییریک قارشیمیزداکی بیزی داها هده‌له‌مه‌یه باشلاییر. گئت گئده اونلاری گئری چکیلمک یئرینه، بیز گئری چَکیلیریک، اونلار ایسه بیزی اوسته‌له‌ییرلر. بیزلر اینسان حاقلارینی دیله‌مک یئرینه اؤزوموزو ایراندا آنایاسادا ناقیص، و بلکه دوز آراشدیریلسا بیزیم طبیعی حاقلاریمیزا آیغیری اولدوقلاری اوزه چیخا بیلن یاسالارا سیغیشدیرماق ایسته‌یه‌رک، آنجاق بوتون بونلارا باخمیاراق یئنه ده بیزیمکی‌لر بو ناقیص و بلکه اینسان حاقلارینا آیغیری اولان اوصوللاری دیله‌مک سوچونا توتوقلانیب دوستاقلانیرلار. بئلنچی یئرده برابرلیک ، اینسان سئورلیک، سایغی و حؤرمت دن دانیشماق ایستر ایسته‌مز اوخوجویا گولونج سؤزجوکلر کیمی گلیر.  کئشکه ائله بیر زامان گلسین کی کیمسه طبیعی و اینسانی حاقلارینی دیله‌مه‌ییندن دولایی توتوقلانماسین. و باشقا اینسانلار و باشقا میللت‌لر ده اؤزلرینی بو آماجین اوغروندا سوروملو بیلسین‌لر. نه یازیق کی هله بو سونوجا چاتماق بیزده بیر آرزی کیمی نظره گلیر. بو یانی هله چوخ ایشیمیز وار.

 

حامید مورسلی 5 اسفند 93 - 2.24.2015 

http://hamedmorsali.blog.ir

  • حامید مورسلی

آت نالی / یازار: حامید مورسلی
أسکی‌لرده، دونیا واریندان چوخ کاسیب اولان ایکی گنج یاشلی أر-آرواد واریمیش. یاشاییشلارین بیر ته‌هر ایداره ائتسین‌لر دئیه کیشی باشقالاری‌نین ایشلرینی گؤروب، قارشیسیندا "اؤلمه-دیریل چیخ یازا" قده‌رینده پول آلاردی. بئله‌لیکله نامرده مؤحتاج اولمادان کئچینردیرلر. آنجاق بوتون بو سیخینتی و گئرچک دوروملارینا باخمیاراق همئشه اؤز بئیین‌لرینده آیدین گله‌جک‌لری تاساریلاردیرلار. اؤز بئیین‌لرینده گله‌جه‌یین وارلی‌لارین بیریسینه چئویریلدیکلرینی پیلانلایاردیرلار. وارلی ایکن نه ائدیب نه ائتمه‌دیکلرینه بیله فیکیرلشمیشدیرلر. 
آنجاق بو اینتیزاعی یاشاییشین دیشیندا(ائشیگینده) گئرچک دونیادا دا یاشاماق زوروندایدیرلار. بو اوزدن یاشام موجادیله‌سینده ائوین کیشی‌سی قانا لاپاققاسین (بئل) ألینه آلیب اونون بونون قانالیغیندا یئر بئلله‌مک زوروندا قالاردی. گونلرین بیر گونو بیر نفرین قانالیغیندا یئر بئللییه‌رکن گؤزو بیر پاسلانمیش "آت‌نالی"-نا توخوندو. سس‌سیزجه‌سینه نالی تئز یئردن گؤتوروب جیبینده یئرلشدیردی. ایش زامانی بیتدیکدن سونرا تاپدیغی نالی جامتایی‌سینین ترکینه قویوب دینقیلدیا-دینقیلدیا ائوینه ساری یولا دوشدو. 


گونده یورغون-آرغین ائوه یئتیشیب، خانیمینین سلامینی جاوبلامایان آدام، بوگون ایسه ائله بیل هئچ ایشله‌مه‌میش کیمی ایدی دیر. گوله گوله ائوه گیریب اوجا سس ایله خانیمینا سلام وئریب "عزیزیم نه‌کئفده سن؟" دئیه سوردو. خانیمی شاشقین قالاراق بیلیردی بوآرادا بوکیشی‌یه بیرزاد اولوب یوخسا اولا بیلمزدی ایشدن قاییدارکن بئلنچی سئوینجلی اولسون. بو اوزدن ایکی دنه چای تؤکوب تئز أرینین یانینا گئتدی.  "سنه نه اولوب بوگون" دییه سوروشوب آرتیردی ایندیه کیمی سنی ایشدن قاییدارکن بئله سئوینجلی و گولراوزلو گؤرمه میشدیم. کیشی "جامتایی‌می گتیربورا، سئوینجکلیغیمین نده‌نینی سنه گؤستریم" دئییب آرتیرار داها آللاه بیزی اونوتماییب، بوگون منه بیر نیشانه گؤندریب‌دیر. خانیم جامتایی‌نی گتیردیکدن سونرا کیشی ألینی سالیب جامتایینین ترکیندن بیر پاسلانمیش أیری نال چیخاردیب دَم-تاراغینان خانیمینین گؤزونون اؤنونده فیرلاتماغا باشلایار. خانیمی "کیشی دوغرودان سفئحله‌ییب سن می یوخسا منی سفئح أله سالیب سان؟"دئیه سوروشار.

کیشی باشلار اؤزوندن دیفاع ائتمه‌یه. خانیمینا دئیه‌ر سن اؤزون بیلیرسن بیزیم آت-قاتیریمیز یوخدور، بو اوزدن هئچ بیر یئره یا اؤز کندیمیزدن ائشیکده یاشییان فامئللریمیزین گؤروشلرینه ایلدن ایله، بیله گئده بیلمیریک. بیزیم بیر آتیمیز اولسایدی هامیسین دولانیب یاخیندان اونلارلا اوتور-دور ائدردیک؛ بیز گئدریک اونلار دا بیزه گلردیرلر. آخی بیر باشا فامئلچیلیک اولماز؛ اونلار دا بیزیم آیاق یالین اولدوغوموزو بیله‌رک بیزدن ایسته‌میرلر گؤروشلرینه گئده‌ک. خانیمیسی دا بو کیشی‌نین اؤزونه تای، اؤنجه وورغولادیغیم کیمی دویغوسالین بیرسی اولدوغو اوچون داها اعتیراض ائتمه‌ییب " هه کیشی نه یاخشی کی آللاه بو نالی بیزه گؤندیرب" دئییب آرتیرار بو بیر تک نالی گؤندرن آللاه آتین باشقا اووچ نالین دا گؤندره بیلر. کیشی آردینی یئتیریب آرتیرار" هه ، من ده اونو دئییرم دا؛ دؤرد نالی یئتیرن ائله آتی‌نی دا یئتیرر"

داها هر ایکیسی ده دویغولارینا دالاراق درین رؤویالارا جومارلار. بیرلیکده اؤزلری تاساریلایان بیر اوتوپیانی جانلاندیرارلار. کیشی ایندیه کیمی گئتمه‌دیگی داغلاردان، باغلاردان، کندلردن و شهرلردن سؤز آچیب گله‌جکده اؤز آتلاریلا اورالارا گئتمکلریندن سؤز آچار. خانیم ایسه ایللر بویو آدلارین بیله اونوتدوغو طایفا تؤره‌مه‌سیندن دئیه‌ر. کیشی دئیه‌ر بئله دوشون کی آتیمیز بوردادیر و بیز بیرلیکده گئتمیشیک یوخاری کندده منیم بی‌بیم گیلین ائولرینه. خانیم دئیه‌ر یاخشی اوندا گل اوندان بیر نئچه کند اویاندا یئرله‌شن منیم خالام گیله‌ ده باش چَکَک. آنجاق کیشی دئیه‌ر، خانیم دئیه‌ر. اؤز بئین‌لرینده کندلردن چیخیب داها شهرلری دولانیردیرلار. کیشی دئیه‌ر خانیم ایندی آتیمیز داها یورولوب؛ تر تؤکور، قالسین سونرا سن دئیه‌ن شَهَره گئده‌ریک. آنجاق خانیم اؤز ایسته‌یینین اوغروندا برکیه‌رک به نیه سن دئیه‌ن شهره گئدنده آت ترله‌میردی، یورولموردو من دئیه‌ن شهر اولاندا یورولوب ترله‌ییر. او دئیه‌ر بو دئیه‌ر، سس‌لری بیر بیریسینین اوستونه اوجالار؛ بوشونا آرالاریندا ساواش چیخار. کیشی هئچ فیکیرلشمه‌دن ألین آتار تاپدیغی پاسلی نالی یئردن گؤتوروب خانیمیسی‌نین باشینا یئندیرر. ائله همین آنیندا خانیم دونیاسین ده‌ییشیب، اؤلر. کیشینین أل آیاغی اسمه‌یه باشلار. تازا نه ائتدیگینین فرقینده اولار. اوجا سس ایله آغلاماغا باشلار. سسینه بوتون یاخین قونشولاری ائولرینه تؤکولوب خانیمین اؤلوسو ایله راستلاشارلار. هر کس سوروشار خانیمینی نیه اؤلدوردون؟ کیشی ایسه باشینا گلنلری آچیقلایاراق آرتیرار من دئییردیم آت یورولوب، آتی ترلتمه‌یک آنجاق خانیم دئییردی نیه سن دئیه اولسون؟ منیم دئدیگیم شَهَری ده گزمه‌لییک. هر نه‌قده‌ر من دئدیم خانیم اؤز سؤزونون اوستونده برکیدی. داها دؤزوموم قالمادی. بیرآن گؤزلریمی یوموب بیلمه‌دیم نئجه اولدو نالی یئردن گؤتوروب دوشونمیه‌رک خانیمین باشینا یوکله‌دیم. بو اولدو من یازیغین باشینا گلن اویونلار.

بئله اولار هر کس  اؤز اوره‌یینده کیشینی قیناییب؛ اؤز ائولرینه دؤنرلر. آنجاق کیشینین گؤزونون اؤنونده بیر پاسلانمیش آت-نالی قالار بیرده دونیادا تکجه وارلیغی اولان خانیمینین اؤلو جسدی.

 

أته‌ک یازی: بو ناغیلدان هر کس اؤز آلینتیسی‌نی آلماقدا اؤزگوردور.

یازار بونو ائل آراسیندا دئییلن بیر مثلدن آلمیشدیر. :)

  • حامید مورسلی

علم السیاست /یازار: حامید مورسلی

خئیلَک قدیم چاغلاردا، دین و شریعت درسی اوخویان بیر طلبه (موللا) واریمیش. بو طلبه نئچه ایل فقه درسی اوخویاندان سونرا درسینی بیتیردییی علمیه حوزه‌دن چیخماق ایسته‌یَر. چوخ گنج و تام ایده‌آلیست بیریسی اولدوغو اوچون اؤز بوینوندا آغیر یوکلری حیس ائدیردی. او بئله ظن ائدیردی اونسوز ائشیکده فیسق و فساد دونیانی بورویه‌جک دیر. داها دؤزومو قورتارمیشدیر. اؤزونو علمیه حوزه‌یه سیغیشدیرا بیلمه‌ییردیر. بیر ته‌هر جهادا اینانیردی. ایسته‌ییردی اینسانلاری هیدایت ائله‌سین.
بیر گون اوستادلارینی بیریسینین قولوغونا گئدیب حوزه‌دن چیخماسی اوچون ایزین آلماق ایسته دیر. اوستادینا دئدی من شریعت، فقه، حقوق، حدیث و کلام کیمی درس‌لری  بیتیرمیشم، اؤزومه بیر گؤره‌و بیلیرم توپلوما گیریب تبلیغ ساحه‌سینده چالیشماغا باشلایام. بوندان بئله هر بیر دیقه گئج قالماغیمی اؤزومه بؤیوک و باغیشلانماز سوچ بیلیرم.
اوستادی گولومسه‌یه‌ر‌ک "چوخ گؤزه‌ل سونوجا چاتیب‌سان" دئییب آرتیردی آنجاق سانیرام هله سنه تئزدی. سن بیر ایللیک ده بوردا قالیب "علم السیاست" درسلرین بیتیرمه‌لی‌سن. ائشیکده سنه هر نه‌دن چوخ سیاست یاریاجاق. یوخسا سونو بللی اولمایان سورونلارلا اوزله‌شه بیله‌جک‌سن. آنجاق بیزیم بو باشی هاوالی طلبه‌میز اوستادیلا راضیلاشماییب دئدی اوستاد من نه سیاست نه؛ ائشیکده منه، تقوام، ادبیم، صداقتیم و صالح عملیم یئترلی اولار. میللت منده اولان فضیلت‌لری گؤروب کسینلیکله منه ساری گله‌جکلر، بئله‌لیکله من ده اؤز ایسته‌دییم آماجا چاتمیش اولاجایام.
اوستادی بوسؤزلری ائشیتدیکدن سونرا داها بوشونا برکیمه‌دن، حوزه‌دن چیخا بیلمه‌سی ایزنینی وئریب طلبه‌سینه اوغورلار دیله‌دی. سئوینج‌لرله دولو اولان طلبه زامانی ألدن وئرمه‌سین دئیه خیریم خیردا وساییللارین هیزلیجاسینا توپلاییب حوزه‌دن ائشیگه چیخدی. بئله‌لیکله آتا بابا کندلرینه دوغرو یولا دوشدو. ایسته‌ییردی اؤنجه اؤز کندلریندن باشلاسین. کندلرینه چاتدیقدا کندین مچیدینه ساری گئدیب  گؤردو نئچه ایل اؤنجه‌کی کیمی کندلی‌لرینین بیریسی کی اؤزونو موللالیق درسی اوخومادان موللا آدلاندیرمیشدیر منبره چیخیب و اوجا سس ایله دانیشیق آپارماقدا دیر. مچیدین قاپیسیندان ایچه‌ری گیریب، قاپینین آغزیندا بیر قولاقدا أیله‌شیب منبرده اولان موللانین سؤزلرینه قولاق آسیب، اونلاری اینجه‌له‌مه‌یه باشلادی. نه‌قده‌ر چوخ قولاق آسیردی بیر اوقده‌ر دؤزومسوزله‌نیردی. منبر اوستونده اولان آدامین دئدیکلرینی نئچه ایل حوزه ده اوخودوقلارینا تام آیغیری اولدوغونو بیلیردی. ایلک گون دؤزومو پوزولوب اوجا سس ایله منبرده دئییلن سؤزلره اعتیراضینی بیلدیردی. آنجاق منبرده اولان آدام دئدی سن شیادین بیری سن، میللتی آللاه یولوندان اوزاق سالماق آماجین وار، سن شئیطان آدامی سان؛ کهنه کنده تازا دب قویا بیلمزسن. میللت منی نئچه ایلدی تانییرلار و منیم نه دئدیکلریمی یاخشی آنلاییرلار. بو اوزدن اوردا اولان جماعت گنج یاشلی طلبه‌نی تانیمادیقلاری اوچون اؤز موللالارینین دالیسینی بوشالتماییب اونون اوستوندن گلدیلر. بو آرادا منبرده اولان (اؤزونو موللا تانیملایان) بیر اؤنه‌ری وئردی: أیه‌ر سن بیلنجلی و ساوادلی بیریسی‌سن و چیرکین آماجلارین یوخدور گل بیر اویون دا اؤز بیلگینلیینی و دوغرو اوزونو بیزه گؤستر. من ده اؤزومو یوخلویارام؛ میللت هانکیمیزی حاقلاسالار او بیریسی بو کنددن گئتمه‌لی اولاجاق. هرحالدا گنج طلبه فیکیرلشمه‌دن قبول ائله‌دی.
بئله قرارا گلدی لر هر کس اؤز ساوادی و بیلگیسینه دایاناراق بیر "ایلان" یازیب میللت‌دن اونون دوغرو یا یانلیش اولدوغونو سوروشالار. بو اوزدن طلبه ایلان سؤزونو نئچه دیلده یازیب ایضاح‌لار وئرمیشدیر آنجاق قارشی طرفینده اولان آدام سادجه بیر ایلان شکیلی چکمیشدیر. کندین آغ ساققاللارینین بیریسی ایکیسی‌نین ده حاضیرلادیقلارین میللتین گؤزلرینین اؤنونه ساری توتوب هانسینین  دوغرو اولدوغونون وورغولاماسینی میللتدن ایسته‌دی. مچیدین ایچه‌ریسینده اولان اینسانلار هامیلیقجا اؤز موللالارینین چیزدیگی ایلانی دوغرولاییب گنج طلبه‌نی بو جسارتی و سایغیسیزلیغی اوچون اؤلمه-دیریل قده‌ر دؤیوب کنددن ائشیگه اؤتوردولر.



 
گنج طلبه سویو سوزولموش، پار-پالتاری جیریق اینجارسیزجاسینا علمیه حوزه‌یه دؤنوب اوستادینین قوللوغونا چاتار. اولونموشلاری اوستادینا دئییب اوستادیلا مصلحتله‌شر؛ اوستادی " بو دفعه سیاست بیلگیسی‌نین نه‌قده‌ر اؤنملی اولدوغونو بیلرسن" دئیه‌ر. بئله‌جه گنج طلبه سیاست بیلگی‌لرینین اؤیرنمه‌یه باشلایار.

آیلار ایللر اؤتوب، گئج طلبه تام سامان آلتیندا سو یئریدن بیریسینه چئوریلر. داها دانیشیقلاری نئچه قاتلی، پاکاتلی اولان بیریسینه چئوریلمیشدیر. بئله‌جه داورانیشلاری اوزره اونون تانینا بیلمه‌سی هامیا چتین گلیردی. بو اوزدن بو دفعه اوستادی دئیه‌ر سنین ایندی گئتمک واختین دیر. داها کامیل و بیلینجلی بیریسینه چئوریلیب‌سن، سن داها باشینی ساخلیا بیلرسن. بو اوزدن بو دؤنه یئنه گنج طلبه باشقا دوشونجه‌ ایله، کئچن دؤنه وورولاراق قووولدوغو کنده ساری یوللانار. بو دفعه سس‌سیزجه مچیده گیریب بیر قولاقدا دالدالانار. اؤزونو منبره چیخان موللایا تانیتدیریب، نئجه یانیلدیغیندان سؤز آچیب منبره چیخان موللانین نه‌درجه ده بؤیوک بیریسی اولدوغونو دؤنه-دؤنه تیکرارلایار. هر هانسی یوللا اولموش اولسایدی اؤز یئرینی او مچیتده برکیتمه‌یه باشلایار. گون‌لرجه، آی‌لارجا باشین آشاغایا سالیب اؤزونو منبره چیخان آدامین وورغونو کیمی گؤسترَر. منبره چیخانا به‌به چه‌چه دئمک‌دن فراغتی اولماز. مچیدین باشماق جوتله‌مه‌سیندن توتدو چای پایلاماسی کیمی ایشلرینه کؤنوللو اولاراق قاتیلار. داها دئمک اولار هم کندین میللتی، هم ده منبره چیخان موللانین باخشیلارین اؤزونه گؤره ده‌ییشدیرمیشدیر.
بیر گون منبره چیخان موللادان ایزین آلاراق گؤردویو بیر یوخوسونو بوتون مچید جماعتینه آچیقلاماق ایسته‌یَر. بو اوزدن ایزین آلیب، آیاغا قالخار، اصلینده هئچ گؤرمه‌دیی یوخونو، بوتون تم-تراغیلا، یاغلی دیلینین گوجویله میللته سؤیله‌مه‌یه باشلار.
دئیه‌ر دونن گئجه رحمتلیک آتامین یوخوسونو بیر حالدا گؤردوم کی جنتین ریضوان باغیندا بوتون ناز-نعمت‌لرین ایچینده ایدی. بو گؤرونتونو گؤرمک منی چوخ سئویندیردی. رحمتلیک آتامدان نئجه اولدو جننتده بئلنچی بیر یئرده یئرلشمه‌سینی سوروشدوم، او ایسه اوردا اولماغینین تکجه نده‌نینی بیزیم بو حاج آغانین بیر توکونون کؤلگه‌‍‌‌سینده اورا آپاریلدیغینی آچیقلادی. او دئدی کی ایندی بیزیم کندیمیزده منبرلریمیزه چیخان چوخ متدین حاج آغانین هر بیر توکو بیر مؤمن-نین ایزین بلگه‌سی دیر جننته گیره بیلسین‌لر.
بو سؤزلری ائشیدن  میللت داها دایانمادان منبره چیخان موللانین دؤره‌له‌ییب هره‌سی بیر چیمدیک توکوندن قوپارتماغا باشلادیلار، او دونیادا أمان نامه‌لری اولسون دئیه!. بیر نئچه ده‌یقه ده أسکی موللادا نه پالتار قالدی نه ده بیرجه‌دنه توک.دَریدَن چیخاردیلمیش حاج آغا اؤلوم آیاغیندایکن  گنج طلبه گولومسه‌یه‌رک، مولانین قولاغینا دئدی "هه، ایندی بیلدیم علم السیاست یانی نمنه"
آنجاق بونو ائشیدن، اؤلوم آیاغیندا اولان موللا، داها دانیشماغا بیله اینجاری قالمامیشدیر. حسرت دولوسو کدرله بیر روحانی سیمگه‌سینده چوخ عزیز ساییلاراق دونیاسینی ده‌ییشدی. کند اهلی ایسه گنج طلبه‌نی اؤزلرینه موللا سئچدیلر.

{سون}

(بو حئکایه ائل ایچینده دئییلن بیر مثل دن آلینمیش‌دیر)

  • حامید مورسلی

چوخ وارلی-کارلی بیر تاجیر واریمیش. بو تاجیر بَی‌-یین بیر گؤزه‌ل و مَلَک‌اوزلو، کیچیک قیزی واریمیش. بو قیزین آیاغینا داش ده‌ینده ائله بیل تاجیرین اوره‌یینین باشینا داش ده‌ییردیر. هر نه ایسه دار دونیادا آشیب داشان مال دؤولتیندن باشاق بیر تک گووه‌ندیگی وارلیغی ائله همین بو قیزی ایدی. تاجیرین قیزینین یاشینین کیچیک‌لیگینه باخمیاراق تاریجرین قیزیلا ائولمک‌له اونون ماددی وارلیغینی یییه‌لنسین‌لر دئیه تاجیرین ائوینین قاپیسین گئجه گوندوز ائلچی گلمک‌له یئریندن چیخاردانلار واریدی. هئچ بیریسی ده ایسته‌گیندن آلچاق گلمک ایسته‌میردی. دانیشدیراندا دا "بیر قیز بیر اوغلانیندی" دییه جاواب وئریردیرلر بئله‌جه هر کس اؤزونو او بیر اوغلانین یئرینده اولماسینی ایسته‌ییردی. گونلر، آیلار، ایللرین اؤتوشونه باخمیاراق گونو گوندن ائلچی‌لرین سایی چوخالماقدایدی بو اوزدن  تاجیر دَرین فیکیرلره دالمیشدیر. ایسته‌ییردی بیر یول تاپیب بو شیرینلیق هایینا گَلن میلچَک‌لرین ألیندن قورتولسون. آنجاق بیر گون بئینینه باتان بیر فیکیره أل تاپدی.
أرته‌سی گون تاجیر بوتون، تکجه قیزیلا ائولنمک ایسته‌یی اولانلارلا بیر شرطی اورتایا قویدو. شرط بو ایدی : کیمسه قیزیملا ائولنمک ایسته‌ییرسه اؤنجه‌لیک‌‍له اؤز وار گوجونو بیزه بیزه گؤسته‌ریب، کیشیلیگینده نئچه‌‍دن بیر اولدوغونو یوخلامالیدیر؛ بئله‌جه بیر بؤیوک قازان دولوسو دوزو یئمه‌لی اولاجاق، اگر بوتونون یئییب بیتیره‌بیلدی‌سه کسینلیک‌له او آدام منیم قیزیمین باشینی ساخلایا بیله‌جک دیر دئمک. بو اوزدن من سئوه-سئوه قیزیمی و دونیا مالیمی اونا بخش‌ائده‌جه‌یم .
اوزاقدان و یاخیندان گلن ائلچی‌لر اؤز گوجلرین یوخلاسینلار دئیه هر گون بیر نئچه‌سی دوز قازانا یاخینلاشیردیرلار و بوتون وار گوجلری ایله قازانین دوزونو توکتمه‌یه چالیشیردیرلار. آنجاق هر هانسی طورو ایله باشارا بیلمه‌ییب مین بیر خسته‌لیکلرله اوزله‌شیب تاجیرین قیزیندن أل اوزمک زوروندا قالیب سویو سوزولموشجه‌سینه اؤز ائولرینه دؤنوردورلر.
بو اولایین سسی بوتون شَهَری بوروموشدور و خالقین آغزیندا تاجیرین شرطی و ایندی‌یه کیمی کیمسه‌نین اوغورلو اولا بیلمه‌مه‌سی دولانماقدایدیر. بیرینین  چوخ دوز یئمکدن قان قوسماسینین، اوبیریسینین اؤلمه‌سینین و باشقاسینین سکته ائتمه‌سینین و بونلارا بنزه‌ر ناغیللاری آغیزلاردا دولانیب داها کیمسه‌ده او باجاریق قالمقامیشدیر تاجیرین قیزینا ائلچی دورسون.
گونلرین بیر گونو بیر یاشلی قوجا کیشی اؤز گوجونو یوخلاسین دئیه تاجیرین قاپیسینا گئتدی. تاجیر قاپینی آچیب قوجانی گؤردوکده گولومسه‌یه‌رک دئدی کیشی سن بیر قاشیق دوز یئسه‌ن قان باسینجیندان(فشار خون) اؤلرسن دا، یازیقسان گئت بیر ایکی ایل قالمیش عؤمرونون ده‌یَرینی بیل. آنجاق قوجا بَرکیه‌رک اؤز گوجونون یوخلاماسینی ایسته‌دی. بو اوزدن تاجیر داها بیر سؤز دئمه‌دن قازان دولوسوندا دوزلاری قوجایا گؤسته‌ریب اونلارین توکه‌دیلمه‌سینی ایسته‌دی. قوجا کیشی قازانا یاخینلاشیب چیلی بارماغینین اوجونو دیلیلن یاشلیاراق، دوزا ووروب، دوزون دادینی اؤزونه دادیزدیردی. دوزون دادینی آلاندان سونرا اوزونو تاجیره ساری دوتوب بئله سؤیله‌دی: "من کیمسه‌نین دوزونو داتسام اونو ناموسونا آیری گؤزده باخمارام، اونون حلالی منیم حلالیم دی"
تاجیر بو سؤزو چوخ سئودی و بو اوره‌گینه یاتان سؤزدن چوخ ائتکیله‌نیب قوجانی آلقشلاماغا باشلادی. بو اوزدن قوجانی دونیا مالینا احتیاج دویماسینی گره‌کسسیز ائتدی. اوغور قازانمیش قوجا باشی اوجا ائوینه دؤندو. :)

(بو حئکایه کوتله آراسیندا دئییلن مثلدن آلینمیش دیر)
یازار: حامید مورسلی

  • حامید مورسلی

من ایتیررکن تاپدیم

دئییرلر قدیم زامانلار هارداسا اورتا یاشلی بیر کیشی‌نین معده‌سینده آغیر بیر وزی (غدّه) عمله گلمیشدی.اورادا بیر چوخ طبیب‌ ییغیشیب بو آدامی معاینه ائدیب، اونون ساغالماسی اوٍچون جرّاحلیق عملیاتینی اونا تکلیف ائدرلر، بلکه وزینی اونون معده‌سیندن چیخارتسینلار دئیه. طبیب‌لر خسته‌یه آنلادارلار کی، بوندان باشقا بیر یول یوخدو، و اگر خسته‌لیک آرتیق سوٍرسه اونون اؤلومونه سبب اولاجاق.
الی هر یئردن اوٍزولوب، چاره‌سی کسیلمیش خسته، لابید قالیب جرّاحیه عملیاتینا راضیلیق وئرر.
جرّاحلار عملیّاتا باشلاییب، خسته‌نین معده‌سیندن چاناق (کاسه) یئکه‌لیکده بیر وزی چیخاردیب، نئچه گون کئچندن سورا وزینی اونا وئریب، دئیرلر کی، بو سنین معده‌نده تاپیلان همن وزی‌دی.

خسته ایسه ننه‌سیندن [آنا= مادر، ننه= مادربزرگ] ائشیتمیشدیکی، بوٍتون اینسان دردلری‌نین درمانی بیتکی‌لرده اولور. اونا گؤره، ساغالمیش خسته معده‌سیندن چیخاریلمیش چاناغی الینه آلیب، بوٍتون کند- شهرلری دولانیب، هارداسا بیتکی‌سل بیر یئمک یا گؤی- گؤیرتی گؤردوکده، اوّلجه اونو چاناغی‌نین ایچینه تؤکوب سونرا یئییرمیش...
بیر گون بیر کئچیددن کئچیرمیش، گؤرر اوجاق اوٍسته بیر قازان پیق‌قاپیق قایناییر، قازانین دا باشی اوٍسته بیر قاری دوروبدو. قازانین ایچینده ایندی نه وارمیشسا، آنجاق اونون قوخوسو یئتدی بوروق اویان- بو یانا گئدیر...
کیشی اورادا دایانیب، اوٍزونوقاری‌یا توتوب، دئیر:

- آی ننه، اولارمی بو یئمکدن بیر چاناق منه ده پای وئره‌سن؟

قاری چاناغی اونون الیندن آلیب، آغزینا دک پیشیردی‌یی آشدان دولدوروب، اونا قایتارار.
بیر نئچه ثانیه‌ چکمه‌میش چاناق کیشی‌نین الینده أریییب، ایچینده‌کی پیشمیش یئره تؤکولر.
کیشی بیر آز دوروخسونوب، سونرا أرشمیدوس سایاغی اؤز- اؤزونه دئیه‌ر: تاپدیم!.. تاپدیم!..

قاری ایسه گوٍلوشوب، سوروشار:

- آی بالا، نه‌یی تاپدین؟ سن کی ایتیریبسن! آللاه قویسا بیر کاسا آش وئردیم سنه، او دا بوتون یئره تؤکولدو!..

کیشی دئیر:

- آی ننه، بو آشی هانسی بیتکی‌دن پیشیریبسن؟

- بولاغ اوتوندان، بالا.

- ننه، من ایتیررکن تاپدیم. مین یاشا سنی! 
(سون)

----------------------------------
یازار: حامید مورسلی 2013 میلادی ایلی.
یازیدان سونرا: بو حئکایه سایین و حؤرمتلی اوستادیم حمید بخشمند جنابلاری وریندن تصحیح اولموشدور.

  • حامید مورسلی

:::::چیلله گئجه سی:::::

بو گئجه چیلله گئجه‌سی‌دیر؛ چیلله گئجه‌سی ایلین لاب اوزون گئجه‌سی ساییلار. بو گئجه‌نی تورک‌ ائللری، اؤزللیکله آذربایجان تورکلری بیر گله‌نه‌ک‌سل (سنتی) دَب اولاراق قوتلاییب بیرلیکده جشن توتارلار. نیسبی اولاراق هر هانسی یئره، مدرنیته آیاق آچماییبدیرسا او یئرلرده بو گله‌نه‌ک‌سل دَبلرین اؤزگونلوگو (اصالت) قورونوب ساخلانمیشدیر. ایللر اؤنجه هله اینسالارین اؤز یارانمیشلاری اؤزونه لوتولوق ائده‌بیلمه‌دیگی زامانلار بئلنچی گئجه‌لر هر کسین وریندن قارشیلانیب قوتلاناردی. ایندیکی کیمی دئییل دیر کی تیلویزیون، موبایل، اینتئرنئت و بونلارا بنزه‌ر ایلگیلنمه‌ک آراجلاری اینسانلارین هر بیر ایشلرینه و یاشاملارینین بیر چوخ ساحه‌لرینه ائتکی بوراخیب، اونا أنگل اولمامیشدیرلار.

بو گونلر هامی قارپیزدان و چیلله گئجه‌سینین آیریلماز حیسسه‌لرینین بیریندن یازیب اونون آدی و نیه‌لیگی حاقدا بیلگی‌لر وئریرلر. من اؤزوم دئمک اولار بیر سنتی و کند چئوره‌سینده بویا باشا چاتان بیر آییله‌دن اولدوغوم اوچون آز دا اولموش اولسا کئچمیش و ایندی چوخ آز گؤرونن گونلری تجروبه ائتمیشم. چیلله کئجه‌سینین أن تملی، دئمک تندیرلی کورسونون اولدوغونو ایدیعا ائده بیله‌ریک. طایفا اولاراق کیچیک‌لر، اوشاقلار ، نوه‌لر و نتیجه‌لر بؤیوک آنالار و بابالارین ائولرینه ییغیشیب کورسونون تووندا أیله‌شیب بو اوزون گئجه‌نی بیرلیکده دئییب گولمه‌کلرله سحره چاتدیرماق ایستردیرلر. بؤیوک بابالار اؤیود وئریب آغ بیرچه‌ک آنالار ناغیللار دئیه‌ردیرلر؛ کیمیسی گولمجه دئییب کیمیسی ایسه تاپماجالار دئمه‌ک‌له زامانین نئجه سووشدوغونو بیلمه‌گه أنگل اولاردیرلار. هئچ کیمسه‌نین باشی الینده‌کی جئب تئلئفونوندا اولمازدی. اینسانلار تام اوره‌کدن اولاراق بیر بیریلرینه یاخین ایدیرلار؛ بئلنچی اورتاملارین أن تمل قورالی بؤیوک‌لرین سایقیسینی ساخلاییب اونلارلا احتیرامیلان داورانماق ایدیر.


بئلنچی بیر گئجه‌ده بؤیوک آنالار دولما دولاردیرلار، و تندیرین ترکینده بیر شاققاباغی (کدو) پیشمه‌ک‌ده اولاردی. من اولان یئرلرده قارپیزدان چوخ یایقین اولان یئمه‌لی ائله همین بو شاققاباغی ایدیر. تندیرین سازاغی ایله پیشمیش شاققاباغیلارین هله ده کی وار دادلاری داماغیمدادیر. شاققاباغینی آزجا شکره یاتیرتدیکدان سونرا یئیه‌نده، دادی نئچه قات اولوردور. شاققاباغیلا ائلچی گئدردیرلر بئلنچی گئجه‌لرده. اوزوگو (انگشتر)، بزه‌نمیش شاققاباغینین ایچینه یئرله‌شدیریب، یئنی کوره‌کن‌لر، قایناتاسی گیله قوناق گئدردیرلر. 
بو اوزون گئجه‌نی ائلجه دئییب گولوب میرتلاشاردیلار سانکی دونیادا هئچ بیر درد غملری یوخموش کیمی ایدیرلر. آرادا فامئلده بیر دنه قاچاق "ویدیو" دستگاهی دا اولسایدی او گئجه‌نی مین بیر موکافاتیلا، بیر فیلمه باخاردیرلار و اولدوقجا او بیر فیلمدن لذت آلاردیرلار. دوغرودور کی گئنل اولاراق او چاغلارین یاشام طرزی اوست اوسته چوخ آغیر ایدی آنجاق اینسانلار آز فورصت‌لردن اولدوقجا لذت آلابیلیردیرلر. 

دئمه‌ک اولار سون 15-20 ایلین ایچینده آذربایجان توپلومو و بلکه ایران بؤیوک ده‌ییشیکلیک‌لره و دئویرمه‌کلره راستلاشیب‌دیر و یئنی نسل ایله او چاغلارین اینسانلارینین آرالاریندا دا دَرین خنده‌ک‌لر (خندق) یارانیب‌دیر. و بئلجه‌ اولوب‌دور کی گئنل اولاراق وورغولادیغیمیز مئدیا بو یارانمیش خنده‌کلردن اولدوقجا یارارلانیب و بو آیریشمالاری یؤنه‌لدیب یئنی و تام فرقلی باخیش آچیلارینا یییه اولان اینسانلاری تؤره‌دیب‌دیر. بو یئنی نسلین سئلئبیریتی‌لری، ایسته‌ک‌لری و پئشینده اولدوقلاری آماجلاری یئنی مئدیا قورومونون چئشیدلی آراجلارینین گوجویله تام فرقلی اولوب‌‍دور. یئری گلنده کئچمیش نسلین دوشونجه‌لری و نه‌یی الده ائتمه‌ک ایسته‌دیکلری اوغروندا ووروشمالاری بلکه اونلارا ایلغیم گَلیب بو اوزدن اونلاری مسخره ائتمه‌ک توزاغینا دا سالا بیله.

30/09/93 حامید مورسلی

  • حامید مورسلی

ائل گولمه‌جه‌لریندن/ چؤره‌گین سون گونلر باهالاشماسینا داییر

**********************************************
بیر گون بیر خاقان اوزون زامان خاقانلیق ائتدیگیندن سونرا بیر اویونبازلیق یاپماغینی دنه‌مک ایستر. باش باخانینا دئیه‌ر داها بو ده‌ییشیک سیز دوروملار و عئینی گونلردن بئزمیشم، ایسته‌ییرم بیرآز دوروملاری ده‌ییشدیریب خالقی اؤزومه قاشی قالخیزدیریب کوتله ایچینده بیر چاخلانیشا نده‌ن اولام،میللتین اعتیراض روحونو دیریلیب منه قارشی اوجالان سس‌لری ائشیدم؛ آنجاق سونوندا اونلاری یئرلرینده اوتورتدوقدان سونرا بلکه خاقانلیق دویغوسونو گوجومدن آسیلی اولاراق بیرداها یاشایا بیلدیم ؛ ایسته‌ییرم بو تاج، بو تاخت بو وارلیقلارین یییه اولدقولاری گوجلریندن سون درجه‌لرینه قده‌ر یارارلانام.
باش باخان دئیه‌ر خاقانین باشی ساغ اولسون چوخ گؤزه‌ل؛ آنجاق باشیمیزین تاجی اولو خاقانیمیزین اؤزه‌ل بیر اؤنه‌ریلری واردیرمی؟ یانی هانسی یوللاری دنه‌مک‌له بو ایسته‌دیگینیز آماجا چاتماق ایسته‌ییرسینیز؟
شاه دئیه‌ر شَهَرین بوتون گیریش قاپیبلارینی باغلایین. شهردن هر کیمسه گیرمه‌ک یوخسا چیخماق ایسته ‌دیگینده گؤره‌وچی‌لره تاپیشیرین اونلاردان بیرآز مالیات آلیب اونلارا ال دولادیقدان (تجاووز ائتدیکدن) سونرا گیریش یوخسا چیخیش‌لارینا ایزن وئرسین‌لر. کسینلیکله میللت بو ایشه دایانامیاجاقلار و سون گوجلریله اعتیراض ائدیب بیزه و دؤولتیمیزه قارشی شوعارلار وئره‌جک‌لر.
باش باخان قورخا قورخا دئیه‌ر خاقان ساغ اولسون بئله اولسا میللت بیزی یوخ ائده‌ر، ائل گوجو سئل گوجو دئییب‌لر آتا بابالار، بو میللت ناموسلارینا توخونان کیمسه اولور اولسون یوخ ائتمه‌گی اوچون اللریندن گله‌نی اسیرگه‌مزلر و بو بیز و دؤولتیمیز اوچون هئچ ده یاخشی اولا بیلمز ؛ خاقانیمیز صلاح بیلیرلرسه باشقا یوللارین تاپماسی اوستونده فیکیرله‌شه‌ک. آنجاق خاقان قبول ائله‌مه‌ییب باش باخاندان امرینین دئدیگی کیمی یئرینه یئتیریلمه‌سینی ایسته‌یه‌ر.
نئچه گون بو فرمانین ایجرا اولماسیندان کئچیردی؛ شَهَرین بوتون گیریش قاپیلاری تام قالابالیق ایدیر؛ عادی گونلرده 1000 نفر او قاپیلاردان کئچسه‌یدیرلرده بئله آنجاق بوگونلرده خاقانین یئنی فرمانی‌نین ایجرا اولماسی اوچون بلکه 20-3 نفر همین ایزین آلا بیلیردیرلر.
گونلری بیر گونو سیرادا دایانان آداملاردان بیریسی باغیراراق "بو نه دورمودور آخی، میللتیز ایشی گوجو وار، خاقانین باشی ساغ اولسون میللتی بو سیرالاردا دایاندیردیقلاریندان سا گؤره‌وچی‌لرین سایی‌سی‌نی آرتیرسینلار؛ بئله‌لیکله نه بیز سیرادا دایانماقدان معطل اولاریق نه ‌ده خان بویوردوغو فرمان ایجرا اولونمازدان گله‌ر" دئدی.
میللت ده او آدامین سؤزونو وورغولاییب اونا قاتیلدیرلار. هره بیر طرفدن " قارداش دوز دئیییر دا" "آداملاری چوخالدین دا" " تله‌سین بیرآز؛ ایشیمیز وار" و بونلار کیم ی سؤزلرله سس‌لرین اوجاتدیرلار.
خاقان بو سؤزو ائشیددیکدن سونرا داها اؤز میللتینده اعتیراض روحونون اؤلدوغونو دریندن دویوب فرمانی‌نی گئری آلیب، عؤمرونون سون گونونه کیمی بو میللته دئییل اؤزونه بو میللتین خاقانی اولدوغو اوچون یازیقلیغی گله‌رک آغیر دئپرئسیونا گیره‌ر. 

  • حامید مورسلی