در 1955 کنگره ملی آفریقا به مرحله ای تازه پا گذاشت . در آن سال مبارزه ای سراسری در کشور آغاز شد که در آن آحاد ملت - کارگران ، زنان خانه دار، دانش آموزان ،کارمندان ، کشاورزان و ... بتوانند خواسته های خود را بیان کنند و منجر به تشکیل {کنگره خلق} شد. این کنگره در 25 و 26 ژوئن 1955 با حدود سه هزار نماینده شرکت کننده در کلیپتاون (Kliptown) حاشیه ژوهانسبورگ {منشور آزادی} را تصویب کرد که از بسیاری جهات قابل ملاحظه است .
سر فصل های منشور آزادی:
-مردم باید حکومت کنند.
-همه گروههای ملی باید دارای حقوق مساوی باشند .
-مردم باید در ثروت کشور سهیم باشند.
-زمین باید متعلق به کسانی باشد که روی آن کار می کنند.
-همه باید در برابر قانون مساوی باشند.
-همه باید از حقوق بشری مساوی برخوردار باشند.
-برای همه باید کار و امنیت تامین شود.
-درهای آموزش و فرهنگ باید به روی همگان باز باشد.
- برای همه باید خانه ،امنیت و آسایش فراهم باشد.
-صلح و دوستی باید برقرار باشد.
و با چنین عباراتی پایان می یافت:
" همه ی ما ، شانه به شانه ، با همه وجود ، تا مرحله پیروزی کامل ، برای تحقق این آزادی ها خواهیم جنگید! "
....
نخستین رئیس جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد. وی پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجستهٔ مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود. او به خاطر دخالت در فعالیت‌های مقاومت مسلحانه مخفی محاکمه و زندانی شد. مبارزه مسلحانه، برای ماندلا، آخرین راه چاره بود؛ او همواره پایبند به عدم توسل به خشونت بود.
ماندلا در طول ۲۷ سال زندان، که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبن سپری کرد، مشهورترین چهرهٔ مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی شد. گرچه رژیم آپارتاید و ملت‌های طرفدار آن وی و کنگره ملی آفریقا را کمونیست و تروریست می‌دانستند، مبارزه مسلحانه بخشی جدایی‌ناپذیر از مبارزه علیه آپارتاید بود. ماندلا پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح‌طلبی را در پیش گرفت، و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی‌ای شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد.
ماندلا ریاست جمهوری پس از 27 سال زندان و فروپاشی نظام آپارتاید:
"بگذار هر آنچه گذشته است بگذرد" ( "Let bygone be bygone" )
...
ماندلا در تاریخ ۱۴ آذر ۱۳۹۲ برابر با ۵ دسامبر ۲۰۱۳ درگذشت. روحش شاد.
"حاضیرلایان حامید مورسلی"
