بایرام آیی و اونون چرشنبه‌لری ماراغادا

بایرام آیی و اونون چرشنبه‌لری ماراغادا / حامید مورسلی

چوخ أسکی‌لردن بری آذربایجان'دا ایلین سون آیی‌نین آدینا بایرام آیی دئیرمیش‌لر. بو آدین وئریلمه‌سینه گؤره کسین بیر چوخ فاکتلی نده‌ن‌لر وار. بو اؤزت اولاراق یازدیغیم یازقیدا چالیشاجایام اؤز یاشادیغیم و اورالاردا بویا باشا چاتدیغیم یئرلرین فولکولورونا توخونوب بیرزامانلار چوخ گوجلو کئچیریلسه‌یدیلر ده بوگون اونودولموش دورومونا یئتیشمیش عادت عنعنه لردن دانیشام. آرتیلمالی بو سؤزلری آنام و آتامدان مین بیر دیل ایله سوروشوب یازمیشام. (دئمه‌ییردیلر)
بؤیوک چیلله‌نین بوتون سویوق سازاقلارینا دؤزوب خیردا چیلله‌نین قارلی، سویوقلو گونلرینی سونا چاتدیران تورک‌لر قیشین سون آیی-نا بایرام ‌آیی دئیرلر؛ قیشین چیله و چتینلیک‌لرینه دؤزه‌بیلب اونو دیزه چؤکدورمک اوچون بایرام آیی‌نین ایلک گئجه‌سینده "چیلله قوودو" تؤره‌نینی کئچیررمیش‌لر. بو تؤره‌ن‌ده "چیلله قاچدی بایرام گلدی" –نی ایفاده ائده‌رک تونقال قالانمیش یانار اودون اوزه‌ریندن آتیلارمیشلار. 
آذربایجانین و گئنلده تورک ائللری، بایرام آیی‌نین چرشنبه‌لرینی، دؤردلوک اؤیه‌لریندن (عناصر اربعه) ایلهام آلاراق: سو، اود، یئل و تورپاق چرشنبه‌سی آدلاندیرارمیشلار. بئلجه اونلارین ایناملارینا گؤره ایلین سون چرشنبه‌سی تورپاق چرشنبه‌سی‌ایمیش. تورپاق سودان، اوددان و یئلدن گوجونو آلاراق یئنیدن جانلانیب دوغانین باشلانقیجی سانیلیرمیش. آنجاق بونلارین یانی سیرا بیزیم کندیمیز و بؤلگه‌میزده  بایرام آیی‌نین چرشنبه‌لری‌نین  باشقا آدلاری دا واریمیش. بو اوزدن: خبرچی چرشنبه، قره چرشنبه، کوله چرشنبه، آخیر چرشنبه کیمی آدلاریلا دا تانیارمیش‌لار. 
او چاغ‌لار ایل سایار و گون سایارلارین اولمادیغی اوچون دوغا و طبیعت اینسانلاریمیزین ایلک و دوزگون چاغین گؤستریجی‌سی اولارمیش. بایرام‌آیی‌ و یازین گلیشی‌نین ایلک خبرینی کؤچَری قوشلارین گلیشی و بلکه منطقه‌میزین اوزه‌ریندن کئچیشمه‌لریندن آنلایارمیشلار. بایرام آییندا ائل آراسی کیشی‌لر آششیق، بادام، عزیزعلی و چیلینگ آغاج اوینارمیش‌لار.

بایرام آیی‌نین ایلک چرشنبه‌سینه خبرچی دئیرمیش‌لر، بو چرشنبه‌نین گلیشی بوتون اینسانلارا یازین گلیشینین موشدولوغونو وئرمک‌ده ‌ایدی. بو اوزدن خبرچی چرشنبه‌دن باشلیاراق آداخلی قیزلار بی جورابینی، قاری ننه‌لری ایسه بایراملیق پایی یئرینه قویماقلاری اوچون یون جورابی و بئلنچی أل ایشی  توخونمالارینی توخوماغا باشلایارمیش‌لار.
ایکینجی چرشنبه‌یه قره چرشنبه‌ دئیرمیش‌لر. قره چرشنبه‌ده ائوین حیس-میسینین آلیب، توزونو آلارمیشلار، آغیر پالتارلاری، فرش‌لری یویوب گونون اؤنونه سَرَرمیش‌لر. آغ تورپاق دان لوغاب توتوب  ائولرینی آغ تورپاق ایله یئنی دن سووایارمیش‌لار. هئچ بیر یئرده توز تورپاغا گیزلی قالیب گلن ایله قالماسینا ایزین وئرمزیمیش‌لر.
اوچونجو چرشنبه‌یه کوله چرشنبه دئیرمیش‌لر؛ بئلنچی گونده عاییله‌نین بوتون اویه‌لری (عضولاری) ساچلارینی قیسسالدیب اؤزلرینه یئتیشرمیش‌لر. قیز گلین‌لر اؤزلرینی بزه‌ییب دوزه‌یرمیش‌لر؛ قاری ننه‌لر ایسه باشلارینا خینا (حنا) قویارمیش‌لار. یومنو خوش اولار  دئیه ایناملارینا گؤره طؤیله‌ده اینک‌لرین قویروقلارین دا بیله قیسسالدارمیش‌لار.
تورپاق چرشنبه‌سی یا بیزده دئییلن آخیر چرشنبه‌نین چوخ اؤزه‌ل یئری واریمیش. آخیر چرشنبه‌ آخشامی (یئرگونو= سه‌شنبه  آخشام باشی) قووورقا (بیز دئیه‌ریک قوقا؛ بوغدانین قورولموشونا قووورقا دئیرلر) پیشیررمیش‌لر. آنجاق بو قووورقانی قوووراراق اودون اوزه‌رینده قوورولماقدا اولان ایستی بوغدالاردان، بیر یاش دستمالین گوجوله بیر آوووج گؤتوروب؛ دستمالین آغزینی سیخ باغلاییب بیر قویونون ترکینه آتیب یا دا بیر دووارین چاتلاغینا قویارمیش‌لار؛ بوتون دیدی قودولارین، قورد قوشون، تام آنلامیندا دوشمانلارینین آغزینی باغلاسین‌لار دئیه. همین گئجه داما چیخیب أرسینله دامین دؤرد دؤوره سرچین و باجالارینین قیراقلاریندا جیزیق چکیب، او جیزیغین ایچه‌ریسینه قوورقا آتارمیشلار، باشقا چول قوشلارینا اورزو(روزی) اولسون دئیه. او گئجه یئددی نفر وارلی آدامین کوللویوندن یئددی دنه چؤپ گتیریب  اونو سوت (شیر) پیشیرنده اوجاقدا یاندیرارمیشلار،  بیر ده یئتدی نفر وارلی‌نین آدینی دئیه رک یاپما یاپارمیشلار؛ بو ایشلریله اونلارین تارازیندا اولماق ایسترمیش‌لر؛ آنجاق بو ایشی گیزلیجه گؤررمیش‌لر؛چونکی وارلی‌لار هئچ زامان راضی اولمازیمیشلار کاسیب‌لار دا اونلار تارازدا اولالار. :)
آخیر چرشنبه  گئجه‌سی قورشاق ساللارمیش‌لار. بو اوزدن قورشاق ساللایانا جوراب، بویانیقلی یومورتا و بیر چوخ یئملی وئررمیش‌لر. او گئجه‌سی هامی کورسونون تووندا أیله‌شیب دئییب گولرمیش‌لر. مجلیسلری بایاتی و ناغیل دئمک‌له قیزیشدیرارمیش‌لار. قولاق آسماق و بیرینین آغزینی فال توتماق کیمی اینانج‌لاری واریمیش.
آخیر چرشنبه گونو سحر ائرته‌دن عاییله اولاراق چای قیراغینا گئدیب اوردا بئلنچی سؤزلر ایفاده ائدرمیش‌لر:
سوبای قیزلار و اوغلان‌لاردئیرمیش‌لر: آتیل باتیل چرشنبه؛ باختیم آچیل چرشنبه 
جیبلرینده شیرنی‌دن، یئمیش‌دن آپاریب چایین آخار سویونا آتاراق دئرمیش‌لر:
چرشنبه ننه من سنین آغزینی شیرین ائتدیم؛ سن ده منیم آغزیمی شیرین ائله.
بیر گوزگو، بیر قایچی آپاریب سویو گوزگونون اؤنونده قایچیلان کسه‌رک، عاییله‌لرینده ایسته‌دیکلری اینسانلارین آدینی اؤنجه دئیه‌رک بئله ایفاده ائدرمیش‌لر:
... (فیلان آدامین) دیش آغریسینی، باش آغریسینی، قول آغریسینی ... و هابئله بوتون وجودون آغریسینین هامیسینی کسیرم سو آپارا.
اؤزلریله بیر کوزه‌لری اولارمیش؛ او کوزه‌نین ایچینه اوچ دنه بالاجا داش آتایب سویلا دولدوروب ائوه ساری دؤنرمیش‌لر. او داشلاری برکت گتیرر دئیه چای‌دان گتیررمیش‌لر، بو اوزدن تولوغون ایچینه هابئله کندی‌نین دامینا آتارمیشلار (کندی =سیلو؛ هر ائوده بیر کندی دامی اولارمیش، بوغدالارینی اورادا ساخلارمیش‌لار).
آخیر چرشنبه‌نین باشقا آدی دا وار، اونون باشقا آدی باجیلار بایرامی ایمیش. ائلنچی بیر گونده قارداشلار باجیلارینا بایرام پایی آپارارمیش‌لار. اؤته یاندان آداخلی اوغلانلار دا اؤز سئوگیلی‌لرینه بایرام پایی آپارماق زوروندایمیش‌لار.
 یئنی گون بایرامی گلیب چاتدیغی گون ایسه گنج‌لر بؤیوک‌لرین قولوغونا گئدیب اونلارلا بایراملاشاردیرلار. آغ ساققال آتالار و آغ بیرچک آنالار ایسه گنج‌لره سیفداهلیق وئریب گولش قاباقلیق‌لا اونلاری قارشیلایاردیرلار. بئلجه  بایراملاشماق‌لار، گئت‌گل‌لر، گزمک‌لر، گؤروش‌لرین تندیری آغارماقدا اولاردی. داها کیمسه کیمسه‌دن کوسولو قالمازدی. ایل یئنی‌لنن کیمی اینسانلار دا اوره‌ک‌لرینین محببت‌ینی یئنی‌لندیررمیش‌لر.

همایش احیای دریاچه اورمیه در شهرستان مراغه

همایش احیای دریاچه اورمیه در شهرستان مراغه برکزار شد
دیروز 16 بهمن  1393 شمسی برابر 5 فوریه 2015 میلادی شهرستان مراغه میزبان همایش احیای دریاچه‌ی اورمیه بود. همایشی که باید خیلی قبل تر از اینها برگزار و اقدامات عملی در رابطه با نگین در حال مرگ آذربایجان صورت می‌پذیرفت. هرچند با توجه به وخامت حال دریاچه اورمیه و وضعیت فوق‌العاده حساس آن، چنین اقداماتی، هرچند که خیلی دیرشده است، باز می‌تواند تسکین خاطری برای مردم آذربایجان که شاهد مرگ دریاچه اورمیه‌ای که زمانی "دریا" می‌نامیدندش، باشد. دریاچه‌ای که برای مردم این دیار چیزی کم  از دریا نداشت. ولی متاسفانه با سوء مدریتی و عدم اهتمام دولتی در حفظ چنین سرمایه‌ی ملی، امروز با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند و بی‌شک در آینده‌ی نه چندان دور قهر طبیعت عامل مرگ انسانهای بی‌گناه اطراف همین دریاچه خواهد شد.
همایش در سالن عبدالقادر مراغه‌ایِ اداره ارشاد اسلامی شهرستان مراغه و با حضور دکتر عیسی کلانتر ی دبیر کار گروه ستاد احیای دریاچه اورمیه، دکتر تجریشی معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف و عضو کارگروه ستاد احیایی دریاچه اورمیه، کارشناسان سازمان خواروبار جهانی(فائو)، دکتر دواتگری نماینده مردم مراغه و عجبشیر در مجلش شورای اسلامی، مدیران ادارات و سازمانهای مرتبط از استانهای آذربایجان شرقی و غربی، جمعی از دانشگاهیان، شوراهای شهر و روستا و اصحاب رسانه و مطبوعات برگزار گردید.
محمدی فرماندار شهرستان ویژه مراغه ابتدا به صورت مختصر در مورد میزان منابع آبی و جریانات سطحی، و وضعیت بحرانی دریاچه اورمیه توضیح داد. وی افزود هم اکنون از 32 میلیارد متر مکعب آبی که باید در دریاچه می‌بود کمتر از 5 میلیارد متر مکعب باقی مانده است و اگر روند به همین صورت پیش برود  تا دوسال دیگر دریاچه صرفا در خاطره ها خواهد ماند.
وی به شهرستان مراغه اشاره کرد که 21 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی این شهرستان به صورت غرقابی آبیاری می‌شوند که 72 درصد این اب از منابع زیرزمینی و 21 درصد از آبهای سطحی برداشت می‌شود. که این میزان مصرف باید به یک چهارم (1/4) تقلیل یابد. 
در شهرستان مراغه طی 10 سال گذشته با گسترش کشاورزی و توسعه باغات 30 میلیون متر مکعب آب به صورت غیر مجاز از طریق 4 هزار حلقه چاه برداشت شده است. نکته‌ی اصلی که محمدی فرماندار مراغه با قطعیت تمام بدان اشاره نمودند این بود که باید در مقابل معضل دریاچه اورمیه همه احساس مسئولیت نماییم، ابتدا مسئولین، بعد مردم. سپس راهکارهای گوناگون پیشگیری و مقابله با معضل دریاچه اورمیه را بیان نمودند.
حجت الاسلام پورمحمدی امام جمعه مراغه طی سخنان خود به قول انتخاباتی دکتر حسن روحانی ریاست جمهوری اسلامی ایران تاکید نمودند و با رویکرد مردم محور در مورد دریاچه اورمیه نیز توضیحاتی دادند.

پس از ایشان جناب آقای دواتگری پشت تریبون حاضر شده و به  ایراد سخنرانی پرداختند. نکته‌ قابل توجهی که اشاره کردند این بود که چنین همایشی درباره دریاچه اورمیه و بحران آن، اولین محسوب می‌شود. وی با اشاره به نتیجه‌ی پژوهشی در دانشگاههای آمریکای شمالی و انگلستان تاکید کرد که از سال 1351 ، یعنی 42 سال قبل چیزی حدود 90 درصد آب دریاچه اورمیه ازدست رفته است. و با مثال مسئولیت پدر بر فرزند در مورد لزوم توجه به دریاچه اورمیه تاکید نمودند.
ایشان اشاره کردند که ایران از سال 1330 در جهت حفظ منابع آبی خود به صورت مدون اقدام نموده بود در حالیکه ترکیه هفت سال بعد از ایران یعنی سال 1337 اقدام نموده بود و این درحالیست که امروز وضعیت مدیریت منابع آبی در ترکیه به مراتب بهتر از ایران است. وی با اشاره به بیماری به نام دریاچه اورمیه اذعان کرد ما باید بتوانیم نسخه‌های متخصیص را اجرار نماییم، با شعار دریاچه احیا نمی‌شود. همچنین با اشاره به  رویکرد سد سازی از دهه 70(احداث سازه‌های آبی و سدها) و نیز حفر چاههای عمیق بدون مجوز و افزایش سطح زیر کشت و برداشتهای غیرمجاز از آبهای زیر زمینی  اشاره کرد در شهری مانند مراغه که زمانی با حفر چاه می‌توانستیم در عمق کمتر از 20 متر به آب برسیم هم اکنون این مقدار از 200 الی 300 متر متغیر می‌باشد و این نشان از عمق فاجعه است.
مهدی دواتگری با اشاره به مقاله علمی چاپ شده در روزنامه واشنگتن پست، ایران را جزو 24 کشور دنیا که با بحران آب مواجه هستند معرفی کرد. و با گریزی به تهدیدات منطقه‌ای و وجود رژیم صهیونیستی (اسراییل) اشاره کرد که امروز تهدید واقعی تهدید آب است نه رژیم صهیونیستی. ایشان به مسئولیت نسل کنونی در برابر نسل های آتی و تاریخ اشاره و بیان نمودند که باید در برابر آنان پاسخگو باشیم که هرچند در برابر آنان پاسخی نخواهیم داشت.
وی با اشاره به بحث  بارورسازی ابرها و رویکرد وزارت نیرو و شخص آقای چیتچیان بیان فرمودند در دولت اهتمام جدی برای بارورسازی ابرها وجود ندارد. همچنین وی افزود در حوزه بهداشتی بیماری های ناشناخته شکل گرفته است که متاسفانه وزارت بهداشت تاکنون در این زمینه تحقیقات مطالعاتی انجام نداده است. وی با اشاره به ریزگردهای حاصل از خشک شدن دریاچه اورمیه و همچنین جهت بادها که عموما از غرب به شرق  می‌باشند به انواع بیماری ها در استانهای آذربایجان شرقی، غربی ، اردبیل و زنجان  اشاره نمودند.
آقای دواتگری با اشاره به شهرستان مراغه  و اشاره به 18 هزار هکتار زمین باغی و 3 هزار هکتار زمین زراعی، با رویکرد تبدیل باغات سنتی به مدرن از صرفه جویی 168 میلیون مترمکعب آب خبر داد. وی با اشاره به اینکه مراغه دارای بیش از 700 کیلومتر نهر سنی است که باعث هر رفت دو سوم(2/3) آب ورودی می‌شود اشاره کرد، با لاینیگ اصولی می‌توان 35 میلیون متر مکعب آب را ذخیره نمود. (اشاره: نمونه هدر رفت آب در نهر علویان مراغه)
وی با اشاره به قرار گرفتن دانشگاه سراسری مراغه در کنار دانشگاههای تبریز و اورمیه در طی انجام تحقیقات علمی و اصولی  از آمادگی دانشکده علوم پژشکی مراغه در زمینه انجام تحقیقات در زمینه سلامت و بهداشت خبر دادند. همچنین در مورد بحث فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به ظرفیت اداره آموزش و پروش اشاره و از لزوم سامان دهی "همیاران آب" سخن گشودند.
وی همچینین با اشاره به تخصیص اعتبار 360 میلیارد تومانی برای تصفیه فاضلاب شهری تبریز طی سه سال خواستار توسعه مودولهای 3و4 تصفیه خانه شهرستان مراغه و انتقال به دریاچه اورمیه شد.
در ادامه دکتر تجریشی معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف به نکات قابل توجه بررسی های اخیر خود و هئیت پژوهشی در رابطه با آخرین وضعیت دریاچه اورمیه اشاره نمودند. وی با اشاره به دریاچه آرال و سیاست های نادرست حکومت شوروی سابق در جهت توسعه کشت پنبه، و دریاچه‌های شور خشک شده در غرب آمریکا درمورد استفاده از تجربه آنان مطالبی ارائه نمودند و اشاره نمودند که هئیت نجات دریاچه آرال بعد از ده سال بحران آرال به وجود آمدند که به علت تاخیر در اقدام نتوانستند معضل خشک شدن دریاچه آرال را مدیریت نمایند.  وی به لزوم تبیین و تعریف نقشه راه با تدبیر و هماهنگی مسئولین و با مشارکت مردم  برای نجات دریاچه اشاره نمود.
وی با نمایش گرافهای پژوهشی و کاملا علمی به بررسی وضعیت دریاچه اورمیه ادامه داده و افزود با توجه به ادعای برخی تحت این عنوان که دریاچه در طول تاریخ چندین بار خشک شده است  با اشاره به پروژه تحقیقی آقای جمالی  با بررسی ایزوتوپهای سطح بستر دریاچه، فرضیه خشک شدن را با بازسازی 200 هزار سال قبل تاکنون، اشاره نمودند که طبق محاسبات از 200 هزار سال قبل تاکنون هیچ زمانی دریاچه در معرض خشکی قرار نگرفته و بنا به نتایج پژوهش دیگر حتی تراز سطحی آب دریاچه سالانه افزایش هم می‌یافته است.
وی سه عامل: توسعه نادرست بخش کشاورزی، عدم مدریت درست و اصولی منابع آبی و تغییرات اقلیمی و تداوم خشکسالی ها را  از عوامل اصلی معضل دریاچه اوریمه نام بردند.
دکتر تجریشی به افزایش 2 درجه سانتی‌گرادی متوسط دما در دراز مدت و کاهش بارندگی ها از کاهش آب ورودی به دریاچه اورمیه از میزان 5 میلیارد متر مکعب لیتر آب به 2.5 متر مکعب لیتر آب  اشاره کرد. همچنین وی با اشاره به تحلیل نقشه های بادی از افزایش چشمگیر میزان بادهای منطقه خبر داد که این میزان به طور متوسط حدودا 3 برابر افزایش یافته‌ است. که اکثرا در جهت غرب به شرق بوده است.  وی به افزایش چشمگیر سطح زیر کشت  آبی در سالهای کم بارش اشاره و بیشترین افزایش را مربوط به شهرستان سراب در جنوب غربی آذربایجان شرقی دانستند.
وی همچینین با تشریح آماری توسعه اقتصادی در سه زمینه تولیدی، خدماتی و کشاورزی و میزان مصرف آب توسط این سه بخش اشاره نمودند که کشاورزی با سهم 15 درصدی در تولید ناخالص منطقه‌‌ای با مصرف 89 درصد آب تنها توانسته 30 درصد اشتغال ایجاد نماید این درحالیست که بخش خدمات  تنها با مصرف 1 درصد آب  چیزی حدود 40 درصد در اشتغال زایی موثر بوده است.
دکتر تجریشی با بیان اینکه هم اکنون کانون های تولید ریزگردهای نمکی در سطح خشک شده دریاچه تشکیل شده است اشاره کرد باید در اولین فرصت این کانونها تثبیت شوند  وگرنه سلامت بیش از 14 میلیون نفر تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. وی با اشاره به انجام یک نمونه آزمایش سنجش سلامت تنفسی به صورت کاملا تصادفی در سه روستای اطراف دریاچه اورمیه نتایج زیر را ارائه نمودند:
از میان 88 دانش آموز دوره ابتدایی(سنین بین 8-13سال) تنها 3 نفر ادعا و آگاهی از مشکلات تنفسی و آلرژیک خود داشتند که با انجام آزمایشات سرپایی مشخص شد که 18 نفر از این دانش آموزان تمام عوارض و نشانه های بیماری های ریوی را دارا می باشند. که این عدد یقینا با افزایش سن افراد به صورت مستقیم افزایش خواهد یافت.
وی به کاهش 18 درصدی متوسط بارندگی در حوزه آبریز دریاچه اورمیه اشاره و هم اکنون میزان آنرا 317 میلی متر اعلام نمودند و با اشاره به استاندارد جهانی استفاده از منابع آبی که چیزی حدود 20 -40 درصد می‌باشد بیان نمودند که ما اگر بیش از 40 درصد منابع تجدید پذیر آبی خود را استفاده کنیم شرایط پرخطر در انتظار ما خواهد بود هم اکنون در منطقه آذربایجان این میزان به طور متوسط بیش از 70 درصد می باشد که البته از میزان متسط کشوری کمی پایین تر است که این میزان برای کل کشور چیزی حدود 85 درصد می باشد. وی اشاره نمودند که هیچ کشوری وجود ندارد که بیش از 45 درصد از منابع آب تجدید پذیر خود استفاده نماییند و استفاده ما در این زمینه به نوعی رکورد محسوب می شود.
وی اشاره کرد ما در بدترین شرایط چیزی حدود 1500 میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه می نماییم اگر با کاهش مصرف 70 درصدی از آبهای تجدید پذیر به 45 درصد و تکمیل پروژه انتقال آب از رودخانه زاب(تکمیل سال 1398) به دریاچه اورمیه می توانیم  تا سال 1402، حدود 14.7 میلیارد متر مکعب آب وارد دریاچه نموده و ادعای احیا شدن دریاچه را نماییم.
در ادامه همایش دکتر کلانتری رییس ستاد احیاء دریاچه اورمیه به ایراد سخنرانی پرداختند و با اشاره به اینکه کشور در استانه از هم پاشیدگی است به عنوان یک فرد آذربایجانی از دولت روحانی به جهت اهتمام در این زمینه تشکر نموده و اذعان کرد کاش چنین ستادی خیلی سالها پیش تشکیل می‌شد. این پروژه جزء معدود پروژه هاییست که دولت به دانشگاه اعتماد صد در صدی کرده و بیش از 22 دانشگاه کشور در این پروژه مشارکت علمی و تحقیقاتی دارند؛ چرا که با وجود تداوم این معضل در کمتر از ده سال مردم منطقه چاره ای جز مهاجرت نخواهند داشت. وی همچنین به اقدامات محمود احمدی نژاد رییس جمهور سابق  ایران اشاره و اقدامات وی را خائنانه و ظالمانه توصیف کردند.
نکته‌ی مهمی که وی بدان اشاره کرد وظیفه اجرایی نداشتن ستاد احیای دریاچه اورمیه خبر داد و تنها بررسی علمی و رویکرد علمی این پروژه را ستاد بر عهده دارد و وظیفه اجرایی نمودن آن بر عهده دولت، وزارتخانه های مربوطه و مشارکت مردمی در این زمینه بیان نمودند.
وی همچنین به بی اساس بودن اظهارات و سخنان  آقای کردوانی اشاره و از امیدوار بودن خود در جهت احیای دریاچه اورمیه دفاع نمودند.(قبلا جناب کردوانی اظهار نموده بودند که دریاچه اورمیه نباید احیا شود چوخ سطح زیرین آن سوراخ است و آب ورودی به دریاچه باعث انتقال آب شور به آبهای زیرزمینی منطقه خواهد شد که دکتر کلانتری این ادعا را رد و تنها در بخش های جزئی دریاچه این اتفاق خواهد افتاد که قابل اغماض است.)
از دیگر نکات قابل توجه سخنان دکتر کلانتری در مورد حوزه آبخیز دریاچه اورمیه این بود که کل تولید بخش کشاورزی منطقه (از شاهین دژ و تکاب تا جلفا و کلیبر و سراب) کمتر از یک میلیارد دلار می باشد در حالی که خشک شدن دریاچه خسارتهای جبران ناپذری به منطقه و کشور وارد خواهد آورد.

(پایان پیام)
نوشته شده توسط: حامد مرسلی

kend

اوشاغیدیم؛ کندیمیزده ایکی نفرین یئرلرینین مرسی(مرزی) اوُسته سؤزلری چیخمیشدی ، بیری دئییردی او آغ داشدان بویانا منیم دی اوبیریسی دئییردی یوخ او نوواخدان بویانا سنین دی . بو آرادا سؤزو گئدن یئرین دوزگون قورقوشوملو سندی ده یوخودو بللی اولا کیم دوز دئییر کیم‌سه او بیری‌نینی حاققینی پوزوب اونون یئرینه و امه‌یینه یییه دورماق ایسته‌ییردی !
بونلارین خیرخاخیرلاری گئت گئده چوخالیردی ، هئچ بیری ده شئیطانین آتیندان یئره توشموردولر؛ نه آغ ساققال ساییردیلر نه قارا ساققال. آنجاق بیر گون بیر آغ ساققال گیردی آرالارینا بیر حیرص پورسونان سون سیلاحی آرایا قویدو: " آللاه هر ایکیزین ده شئیطانیزا قووات وئرسین ؛ سیزین بو بوغاز دؤومه‌نیزه سادجه قورآن سون قویا بیلر" دئدی.
هاندان گئجدن او کی، ایکی آیاغین سوخموشدو بیر باشماغا و کسینلیکله دئییردی بو یئر منیم دی دستاماز آلیب قورآنا ال قویوب آند ایچدی ! و قارشی طرفی ده داها موجادیله سون قویوب "تاپیشیریرام او قورآنین یییه‌سینه" دئییب دا ایسته‌گیندن واز گئچدی.
او گونلرده ایدی کی مدرسه‌ده اوردا بوردا ائشیدیردیم نئچه ایلدی ایسراییل-له فیلیسطینین آرالاریندا تورپاق ساواشی وار و بو ساواش ایلردی بیر طرف‌ده اولان چئشیتلی سیلاحلاریلان اوبیری طرف‌ده ایسه اللرینه داش آلاراق موباریزه‌یه داوام وئریردیرلر. کندیمیزده اوُز وئره‌ن بیر آند ایچمه‌نین گوجونه دایاناراق بئینیمدن کئچیردی اونلاردا بئلنچی بیر آند ایچسینلر دا !!! دئییردیم بلکه اوردا دا بیر آغ ساققال تاپیلا و بو نئچه ایللیک ساواشا سون قویا ! 
دوغروسو اوندا اؤز نظریمده دئییردیم بس حق ایسراییل طرفیینده دی؛ نیه کی پارا وئریب تورپاق آلیب و بو تام نورمال دیر، حققی ده وار او تورپاقلارا یییه دورا و فیلیسطینلیلر گرک بو آجی گرچه‌گی قبول ائده‌لر !
سونرالار اؤزومودن فیلیسطینلی‌لره گؤره ائله دوشوندوغومه گؤره اوتاناردیم ، ایسرائیلین نئجه دوزه‌لمه‌سی ، هانسی گوجلرله اورا گئدیب چاتماسی، فلیسطین باشچیلارینین ساتقین اولمالاری و بیر چوخ مسئله منه آیدین اولدوقجا بو اوتانج داها درینله‌شیردی. چوخ زامان اخباردا زاتدا اونلارین ساواشلارین گؤرنده اؤز میللتیمیزی اونلارین یئرینه اولمالارین تصوور ائلردیم ، کی کاش هئش واقت ائتمه‌زیدیم.
میللی مسئله لریمیز ایله تانیش اولدوغومدا قاراباغ، ائرمنیستان،کرکوک ، کیریمه و ... فیلیسطینلیلرین دورومو من‌ده داها دویولوردو. 
بوگونلر تورکیه‌ و ایران حاکیمیت‌لرینین داورانیشلاری، عراقدا گئدن سون اولایلار، ائشیکدن گلن اللر، آمریکا و بوتون امپرالیست رین اللری ، کوردلرین ترپه‌نیشلری، باتی آذربایجان دا سون دوروملار و ... بو قورخونو و یئنی بیر ایسرائییل و یئنی بیر فیلیسطینین یارانماسی گؤزومون اؤنتونده جانلانیب بیر چیرکن تابلو یارالدیر !

هردن دئییرم اولمایایدی بئله کاش ، یا اورتا دوغودا دوغولماسایدیم ، یا بیزده او بیرینجی دونیا دئولتلرینین بیرنده دوغولسایدیق و... لری دوشونورم سونرا بو فیکیر ذهنیمه گلیر : کاش باریشین یولون تاپیب ،بوتون سینیرلاری قالدیریب ، یئنی بیر دونیانین دوزنلرین تؤکه‌بیلسه‌یدیک؛ نه اولاردی !

31 تیر 93

کتاب و کتابخوانی

بررسی تحلیلی مقوله کتاب و کتابخوانی در شهر مراغه !
(قابل بصت و تأمیم به سایر شهرها)

صبح زود از خواب بیدار شده ام امروز قصد دارم کمی مطالعه نمایم،فکری به ذهنم می رسد ،مطالعه جای خود را دارد ...
بلی کتابخانه عمومی...
زود کمی صبحانه می خورم و راهی کتابخانه  عمومی می شوم،در طول مسیر انسانهای گوناگون با افکار و تفکرات متفاوت می بینم...
تقریبا زود آمده ام فقط عده انگشت شماری می بینم که مشغول مطالعه کردن هستند،خوشحال می شوم ،باید جای دنج و ساکتی را قبل از اینکه بقیه افراد بیایند پیدا کنم داخل سالن مطالعه گشتی می زنم و تابلوهای زندگی نامه بزرگان شهرم را از نظر می گذرانم و حسرت بزرگ شدن و آینده ساز شدن را می خورم این حسرت خوردن باعث می شود سریعترجایی را اختیار کنم و مشغول مطالعه شوم....
کم کم سالن مطالعه شلوغ می شود و بالطبع صدای زمزمه افراد به گوش می رسد ،سرم را بلند می کنم و با چرخشی افراد حاضر در سالن مطالعه را از نظر می گذرانم،در نگاه اول به نظر می رسد همه برای مطالعه و درس خواندن آمده اند ولی کمی که دقیق تر می شوم می بینم یکی هندزفری  به گوش در حال گوش دادن به موسیقی مورد علاقه خود است ،آن یکی مشغول گپ زدن خودمانی ولی آرام با دوست بغل دستی خود است ،دیگری به نظرم کارمند شهرداری است چون در حال طراحی و رسم نقشه های ممیزی شهرداری است، آن دیگری در حال صبحانه خوردن است و عده ای نیز مثل من مشغول دید زدن آنان می باشند.
راستی چه بلایی بر سرمان آمده است؟
مگر ما نوادگان همان بزرگان و مفاخرانمان نیستیم؟
چرا از کتاب و  کتابخوانی گریزانیم؟
.
.
.
سیستم آموزشی در گسترش و نهادینه ساختن فرهنگ مطالعه و کتابخوانی و شکل دادن شخصیت افراد نقش مهم و سرنوشت سازی دارد.فرد در دوره های راهنمایی و دبیرستان تحت تاثیر این سیستم جذب مطالعه و یا دفع از این مقوله می شود متاسفانه سیستم مطالعه در کشور هیچ برنامه مشخصی برای حرکت در راستای نیل به این مهم ندارد ،همین بی برنامگی و بی توجهی باعث نزول سطح تفکر و مطالعه در بین قشر دانش آموز و دانشجو
می شود.بر اساس آمار رسمی میزان مطالعه در کشور دقایق  محدودی(3الی 5 دقیقه) را به خود اختصاص می دهد حال آنکه در برخی از کشورها این عدد به 2الی 3 ساعت در روز نیز می رسد.
عامل دیگر کمبود کتابخانه می باشد طبق آمار کنفرانس بین المللی کتابداری و اطلاع رسانی در هر جامعه ای برای 3 تا 5 هزار نفر باید یک کتابخانه عمومی کامل وجود داشته باشد یعنی در شهری مانند مراغه اگر 300هزار نفر زندگی کنند و حداقل استاندارد را در نظر بگیریم باید 60 کتابخانه عمومی با استاندارد جهانی وجود می داشت. با احتساب کتابخانه های دانشگاهها ،مراکز معتبر علمی،حوزه علمیه،قرائت خانه ها و... با اغماض تمام حداقل 30کتابخانه کم داریم. از طرفی کتابخانه های موجود در مکانی قرار گرفته اند که در معرض دید و دسترس افراد قرار نگرفته اند و این باعث می شود کتاب جزء انتخابهای فرد قرار نگیرد و اگر شخص وقت و یا ساعتی برای فراغت داشته باشد به جای کتاب خوانی به رفتارهای سوء هنجاری و تفریحات ناسالم کشیده و یا کشانده می شود؛کمبود خود کتاب نیز مزید بر علت است.
مراغه در اوایل دوره قاجار  جزو ده شهر بزرگ و پر جمعیت ایران بود ، ما ملتی هستیم که قدیمی ترین و غنی ترین کتابخانه های دنیا را داشتیم.در کتابخانه خواجه نصیرالدین طوسی مراغه ای بیش از 400هزار جلد کتاب و نسخه خطی وجود داشت که در بین آنها کتابهای خطی و چاپ سنگی کتابخانه عمومی مراغه بخشی از هویت و تاریخ شهرمان است که یادگار خواجه نصیرالدین می باشند که متاسفانه در اثر کم کاری مسئولین و عدم رسیدگی و نگهداری ،این اوراق هویتی و تاریخی در شرف نابودی قرار دارند...

سومین عامل  فرهنگ اجتماع جامعه است که خود می تواند تاثیر مثبت و یا منفی  در زمینه مطالعه افراد داشته باشد ، جامعه جهانی هر روز در اثر تحولات جدید ، تکنولوژی های مدرن و روز آمدی را ارائه می دهد و در این میان اگر کسی از دانش و فن و تکنیک عقب بماند هیچ فرصت جبرانی نخواهد داشت و این هدف به دست نمی آید مگر با ارزش قائل شدن به تاریخ ، فرهنگ غنی و اهمیت و ارزش دادن آن جامعه به کتاب و مطالعه عمیق و اندیشه و برنامه ریزی بر اساس آن.
با تکیه بر موارد ذکر شده علارغم عدم  بررسی مشکلات و کمبود های حوزه بانوان در این امر ، روشنفکر مراغه ای تنها راه برون رفت از مشکلات و غلبه بر  آنها را باید در مطالعه و درک اصول و روابط خلاصه کند ، و حقوق و اصول شهروندی که لایق آن است را تبیین کند ...
در این مسیر عوامل و موانعی از قبیل مسائل اقتصادی ، گرانی کاغذ و بالطبع گرانی کتاب ، کمبود کتابهای چلشی- تحلیلی و بینش گرایانه ، غالب بودن روحیه و برچسب اجتماعی غالب و ... نباید در فرد دلسردی ایجاد کند و باعث عقب نشینی فرد گردد.
اگر قرار باشد راهکار و الگوی رفتاری جهت برون رفت از این مشکل ارائه نمائیم این کار ابتدا باید از محیط خانواده آغاز گردد. برنامه های کلان در سطح دولت باید اجرا گردد ،حس ترغیب به کتاب و کتابخوانی  باید افزایش یابد،راهکارهای اقتصادی باید مد نظر باشد  وبرای چاپ،نشر و تیراژ و همچنین قیمت کتابها بر اساس اصول و توان مالی و قدرت خرید  مخاطبان تنظیم گردد تا بتوان عده زیادی را جذب نمود ،در این میان همت و رغبت نشان دادن خود فرد نیز بسیار مهم و  اساسی است.ارتباط با قشر فرهنگی و اهل مطالعه نیز در مطالعه خوان کردن فرد بی تاثیر نیست.
 
یازار: حامید مورسلی