قادین حاقلاری
«قادین گولرسه بو ایسسیز موحیطیمیز گوله‌جک
سوروکله‌نن بشرییت قادینلا یوکسله‌جک»
-حسین جاوید-
کیشی‌لر ایله قادینلارین فیزیولوژیک چئشیدلیلیک‌لرینی گؤز اؤنونه آلاراق عدالت‌سیز دونیامیزدا قادینلارین دا کیشی‌لر برابری حاقلارینی الده ائده بیلمه‌لری اوچون اینتیقادی دیله صاحیب اولان آخیما، فمنیستی آخیم دئییلیب‌دیر. دونیا فمنیست‌لری سیمون دوبووار ایله ویرجینا وولف کیمی‌لری ایله تانینسالار دا آذربایجاندا دا بو آخیم اولدوقجا درین ایزلره مالیک‌دیر. ایل‌لردیر دینی ایناج‌لاریمیزدان توتاق گله‌نک‌سل-کولتورل باخیشلارین درین ائتکیسینده اولان بو آخیم بوتون قارشیلاشدیغی چتینلیکلره باخمایاراق اؤز ایده‌آل‌لارینی اؤنه سوردوروبدور/سوردورمک‌ده‌دیر. چاغیلا یازیچیلاریمیزین قلیمنه آخیب، یئری گلمیشکن ده پیراتیکایا بورونوب اؤزونو عمل مئیدانیندا دا لاییقیجه ثبوتلامایا باشلامیش‌دیر.
آذربایجان تاریخی تورپاقلاری تاریخده بیر نئچه دؤنه ایراندا اولان ایقتیدارلار الینده دئییل باشقا حؤکمرانلارین بویوروغو آلتیندا اولموشدور. ایسلام و ایران دؤولت‌لرینده آتاارکیل‌لیک (پدرسالاری) وارکن تورک‌لرده آناارکیل‌لیک (مادر سالاری) ده بوللوجا اولموشدور. ماساژئت‌لردن، ساکالارا قدر بونا بیر چوخ تاریخی بلگه‌دن قانیت گتیره بیلریک. دده قورقورد کیتابیندا قادین بیر ایلاهی ملک کیمی، بیر فدایی کیمی تصویره چکیلیر. آنجاق بو او دئمک دئییل بیزیم قادینلاریمیزین ایجتیماعی یاشاملاری بو بؤلگه‌ده یاشایان باشقا خالقلارین قادینلاری‌نین دوروموندان فرقلی اولوبدور. فولکولوروموزدا بوللوجا قادینا قارشی شیددته بلگه ساییلان ایزلیک‌لر وار. نه ده اولسا بیزلر هامیمیز اورتاق بیر کولتورون محصول‌لاری‌ییق. اورتادوغودا، میصریندن توت ایرانا، تورکییه‌دن توت آذربایجانا قدر ایجتیماعی ده‌ییشیم‌لر چوخ دا فرقلی بیر آخیمدا یئر آلمامیشدیرلار. آنجاق تورکییه ایله آذربایجان آوروپادان گلن مدرن دؤولتچیلیک بحثلری دوغرولتوسوندا او دالغالاردان باشقالاریلا موقاییسه‌ده تئز ائتکیلنمیش‌دیر. بو ائتکیلنکمه‌نین سونوجوندا ایراندا ایلک قادینا سس حاققی وئریلن بؤلگه، آذربایجان اولموشدور. ییرمی ایل اوندان اؤنجه ایسه آذربایجاندا قادینلار انجومنی (انجمن نسوان) قورولوب مشروطه‌چیلرله چیگین-چیگینه موباریزه‌ده اولموشدورلار. آذربایجان قادینلاری‌نین قلم یییه‌لری محمدامین رسولزاده ایله ایش بیرلیگه کئچیب ایران‌نو درگی‌سینده اؤز سؤزلرینی دئمه‌یه باشلامیشدیرلار. آنجاق بو اولوملو حرکت‌لر تاریخیمیز بویو بیر فرهنگ کیمی دئییل بیر خرده‌فرهنگ سطحینده قالمیش‌دیر. آذربایجان قادینی بیر حقوقسال آیری سئچکیلیگه معروض قالاراق اونون یانی‌سیرا بیر میللی و ائتنیک‌سل آیری سئچکیلیک‌له ده ال-یاخایا‌دیر. بیزده آموزش نهادی اؤز دیلیمیزده اولمادیغی اوچون داها دا آرتیق بو آخسارلیقدان ضربه‌لر گؤرموشوک. هله‌ده چوخ تاسسوفله‌نرک دئمه‌لی‌ییک قادینلاریمیز بیلینج‌سیز بیر جانلیلار کیمی یاشاماقدادیرلار. اونلار تاریخ بوبو استیثمار اولوب، حاقلاری تالانا گئدیب‌دیر. اونلار اؤز حقوقلاری ایله چوخو زامان تانیش اولماییب‌لار. بو اوزدن تاریخی اسارتلری هله ده کی وار عؤمور سورمک‌ده‌دیر.
قادین حقوقلاری، قادین آزادلیقلاری، قادین جینسی برابرلیگی، قادینا قارشی یؤنه‌لیک شیددته سون وئرمک، ائرکن یاشلیلیقدا ائولندیریلمه‌مک، سیاسی-ایجتیماعی یاشامدا گلیشه بیلمه‌سینه هئچ بیر عامیل نئقاتیو تاثیر بوراخماییب اونا انگل اولماماق، مالیکیت-بوشانما-حضانت کیمی قونولاردا عدالته یاخیشلاشماق و بو کیمی قونولاردا قادین حقوقلاری اوزره چالیشانلارین ائتکیلی فعالیت سونوجلارینی گؤرمکده‌ییک. بو آخیم گوجله‌نیب اؤز دوشونجه‌لرینی توپلومون بوتون قاتلاریندا یایغینلاشدیردیقجا قادینلاریمیزین دایاندیغی قونوم موطلق ده‌ییشیلیب گلیشمه‌یه ساری یؤنه‌له‌جک‌دیر.
یاشادیغیمیز توپلومدا بیر چوخ گئری قالمیشلیقلار وار، بلکی باشقا اؤلکه‌لرده یاشاسایدیق بیر چوخ داورانیشلاریمیز، بیر چوخ قایدا قوراللاریمیز، بیر چوخ یازیلمامیش یاسالاریمیز بیزی هویوخدورموش، قورخوتموش " نئجه بئله اولا بیلر آخی؟" سوروسونو دئیه سوروشدورموش کیمی گلردی بیزه. آنجاق زامان سوره‌جی بیزیم تاریخ‌سل بیلینج آلتیمیزا ائتکیسینی بوراخمیش کیمی دورومدادیر. بو گلیشمه‌لر داها بیزی بیر ته‌هر کوبوتلاشدیریب، داها عادی‌لشمیش بیر چوخ مسئله‌نی گؤرمزدن گلمه‌گیمیزه، اؤزوموزو ایقناع ائده‌بیله‌جه‌ییمیز قدر گؤزه‌گلیم ندنلردن اولوبدور. دئمک بیر چوخ بئلنچی سورونلاریمیز واردیرلار، داها سورون بیله ساییلمیرلار!
نییه‌کی زامان او چاتیشمامازلیقلاری اؤز ایچینده بوغوب، گله‌نک و دینی-مذهبی یاپیلار ایسه بو سوره‌جه توو وئریب داها قاباریق آجیلارینی أللریندن آلیب‌دیر. آنجاق بیز بیلیریک کی مسئله نه‌قدر کیریتیک بیر وضعیت‌ده‌دیر. گرکلی‌دیر هر بیر اورک یاندیران عادیل اینسان بو وضعییتین ده‌ییشمه‌سینه اؤز گوجونون یئتدیگی قدر چابا گؤستریب فعالییته کئچه. "بیل کیلینتون" آمئریکانین کئچمیش پرزیدنت‌لریندن اولان بیریسی، دانیشیقلاری‌نین بیرینده دئمیشدی "قادین دییشیلیرسه توپلوم د‌ییشیلر" آنجاق منجه بو سؤز دوغرو دا اولسا یئترلی دئییل؛ نییه‌کی قادینا قارشی باخیشلار، قادینین بیلگی‌سیز قالماغی، قادین‌لارلا ایلگیلی بیر چوخ توپلومسال قورال و قایدالار، قادین حاقلارینا ائرکک‌لرین سایغیلا یاناشمالاری و... کیمی قونولار ائتکیلی درجه‌ده دخیل‌دیرلر؛ قادینلاریمیزین مسئله‌لری چؤزولسون دئیه بیرجه سؤزله دئسک بیر چوخ نهادلار، بیر چوخ سازمانلار ده‌ییشیلمه‌لی‌دیر. آزاد مئدیالار یارانمالی‌دیر. قادینی اسیر بیر وارلیق کیمی یوخ اؤزگور بیر اینسان کیمی یانسیدا بیلن شرافت‌لی رسانه‌لر ایشه باشلامالی‌دیرلار. قادینی بیر جینسی آلت کیمی رئکلام ائدن جمعی ریسانه‌لر هئچ واخت اؤزگورلویونو باغیران عدالتی ایسته‌ین بیر قادینی تصور ائده بیلمزلر.
نه‌یسه یازینین سونوندا آذربایجانین اولولاریندان بیری اولان یازیچی، فیلسوف و شاعیر حسین جاویدین شاه اثرلریندن بیریسینی تقدیم ائتمک ایسته‌ییرم.
«قادین، قادین؟! اونو دویماق، دویورماق ایسترکن
یاخار دوشونجه‌می بیر شعله، بیر زهرلی تیکان
بوتون حیاتی چیچکلندیرن فقط او، نه‌ایچین؟
نه‌ایچین ازیلسین او، بیلمم نه‌ایچین سوروکلنسین؟!
قادین-گونش، جوجوق-آی... نورو آی گونشدن آلیر
قادینسیز اؤلکه چاپیق محو اولور، زاواللی قالیر
قادین الی ایله فقط بختیار اولور بو جهان
او بیر مَلک...اونو تقدیس ائدر بؤیوک یارادان
او چوخ سئویملی، گؤزل اینجه، نازلی بیر خیلقت،
اونون آیاقلاری آلتیندادیر فقط جننت
قادین گولرسه بو ایسسیز موحیطیمیز گوله‌جک،
سوروکله‌نن بشرییت قادینلا یوکسله‌جک...»
اتک یازی ١: بو یازی تبریز علوم پزشکی دانیشگاهی‌نین «دندانکده» آدلی درگیسی‌نین ٢۵-اینجی ساییسیندا چاپ اولموشدور
اتک یازی ٢: شکیل٢٠١٩دا یؤنتیلمیش «ائلیسا ایله مارسئللا» فیلمینه عاییددیر
ای که دستت میرسد کاری بکن
پیش از آن کاز تو نیاید هیچ کار
خیلی عالی بود.امیدوارم قدرت قلمتون پایدار باشه👍