آنی‌لار دوشرگه‌سی

گونده‌لیک یازیلاریمین دوشرگه‌سی.

آنی‌لار دوشرگه‌سی

گونده‌لیک یازیلاریمین دوشرگه‌سی.

آنی‌لار دوشرگه‌سی

دیل وارلیغین ائوی‌دیر دئمیشدی هایدگئر؛ بو اوزدن وارلیغیمیزی قوروماق اوچون دیلیمیزی قورومالیییق دئیه دوشونورم. بو دوشرگه‌ده اؤز آنادیلیم اولان تورکجه‌ده یازاجایام؛ گونده‌لیک آنیلاردان، ادبیات، حیکایه و آراشدیریجی یازیلاریما کیمی. چالیشیرام قونو سئچیمینده چوخ سینیر قویماییب، بوتون قونولاردان بیلدیگیم و یازماق ایسته‌دیگیم قده‌ر یازام. یازماق منیم دیریلیگیمین بَلیرگه‌سی‌دیر :)
سیز ده دیریلیگینیزی بیلمک ایسته‌ییرسینیزسه یازماغا باشلایین.
یادیمدان چیخمامیش: سلام، خوش گلیب‌سینیز :)

سون گؤندری‌لر
سون یوروملار

۲۷ مطلب با موضوع «توپلوم» ثبت شده است

◘◘◘ قادین‌لاریمیز و بیزیم توپلوم ◘◘◘

شَهَرین ایچینه کی چیخیرسان بیر چوخ گؤرونتو، بیر چوخ صحنه سنین فیکیرینی اؤزونه ساری چه‌کیر. فرقلی فرقلی اینسانلار گؤرورسن، فرقلی فرقلی دوشونجه‌لر و فرقلی فرقلی پئشه‌لرله راستلاشیرسان. توپلومون چاخلاشماسین، ترپه‌نیشین، جانلی اولاراق چالیشماسینی‌ گؤز آردی ائده‌بیلمیرسن. بوتون چتینلیک‌لر، فلاکت‌لر، یوخسوللوق‌لار، ایش‌سیزلیک‌لره، بیرجه سؤزده دئسه‌م " آغری و دردلره" رغمن یئنه یاشاییشین چیرکین اوزون گؤردویونه بیله، هله‌لیک جانلی‌لیغین ایلکین یانسیدیجی‌لارینین ایزلرینی گؤردویونده بیر ته‌هَر بوتون بونلارا قاتلاشیب اؤزونو ساواش مئیدانی‌نین اورتاسیندا گؤرورسن. من بونون آدین قویورام "یاشام موجادیله‌سی". 


یاشادیغیمیز توپلوم‌دا بیر چوخ گئری قالمیشلیک‌لار وار، بلکی باشقا اؤلکه‌لرده یاشاسایدیق بیر چوخ داورانیشلاریمیز، بیر چوخ قایدا قوراللاریمیز، بیر چوخ یازیلمامیش یاسالاریمیز بیزی هویوخدورموش، قورخوتموش " نئجه بئله اولا بیلر آخی؟" سوروسونو دئیه سوروشدورموش کیمی اولاردی. آنجاق زامان سوره‌جی بیزیم تاریخ‌سل آلت بیلینجیمیزه ائتکیسین بوراخمیش کیمی دورومدادیر. بو گلیشمه‌لر داها بیزی بیر ته‌هر کوبوتلاشدیریب، داها عادی‌لشمیش بیر چوخ مسئلیه گؤرمزدن گلمه‌گیمیزه، دایاناقلی نده‌ن اولوب دور. بیر چوخ بئلنچی سورونلاریمیز وار کی داها سورون بیله ساییلمیرلار نیه کی زامان او چاتیشمازلیقلاری اؤز ایچینده بوغوب، گله‌نک‌ و دینی-مذهبی یاپیلار بو سوره‌جه توو وئریب داها قاباریق آجیلارین أللریندن آلیب لار. بونلارین بیریسی و اؤنملی‌سی ساییلان "قادنین‌لار و قادین حاقلارینین دورومودور" منجه. "بیل کیلینتون" آمئریکانین کئچمیش پیرئزیدنت‌لریندن اولان بیریسی دانیشیقلارینین بیرینده دئمیشدی "قادین ده‌ییشیلیرسه توپلوم ده‌ییشیله‌ر" آنجاق منجه بو سؤز دوغرو دا اولسا یئته‌رلی دئییل نیه کی قادینا قارشی باخیشلار، قادینین بیلگی‌سیز قالماغی، قادین‌لارلا ایلگیلی بیر چوخ توپلومسال قورال و قایدالار، قادین حاقلارینا ائرکک‌لرین سایقیلا یاناشمالاری و... کیمی قونولار ائتکیلی درجه‌ده داخیل‌دیرلر؛ تکی قادین یوخ سایدیغیم اؤرنک‌لر ده اویغونلانیب، یئرینده بلکی ده‌ییشیلمه‌لی‌دیرلر.
بوگون بیر آنانین اؤلوم اعلامییه‌سین بیر دووارا یاپیشدیریلمیشین اولدوغونو گؤردوم. آنجاق سؤزو گئدن اعلامییه‌‌نی گؤردوک‌ده توپلوموموزدا قادینلاریمیزین دورملارینین نه‌قده‌ر آغیر اولدوقلاری یئنی‌دن گؤزومون اؤنونه گَلدی. بیزیم توپلومدا دونیاسین ده‌ییشمیش قادینین اؤز شَکیلین اعلامییه‌سینه وورمازلار !!! ؛ اونون یئرینه، بیر زامانلار دینی کیتابلاریمیزدا 14 معصوم‌دان بیریسینی گؤسترمک ایسته‌دیکلری کیمی بیر ایشیق‌لی اؤرتو یا دا ایشیق‌سیز بیر اؤرتویله گؤستَرَرلر. آنجاق بوگون گؤردوگوم شکیلده او ایشدن علاوه رحمته‌ گئندن قادینین بؤیوک اوغلونون شکیلین‌ ده وورموشدورلار. و آنانی اوغلویلا تانیتدیرمیشدیرلار ! بیلمیرم نیه ولی چوخ اوزولوب ایچیمدن یازیقلاندیم.
بو دئمک اولار قادینلاریمیزین مین‌ده بیر اولان آغری‌لارینین گؤسته‌رگه‌سی‌دیر. و گؤسته‌ریرکی نه‌قده‌ر زامان ایستیر بو گؤروشلر ده‌ییشیب ایده‌آل بیر توپلوما یییه اولاق. هله بونا دیلسیزلیق و او اعلامیه‌نین اؤز دیلیمیزده یاییلماماسی‌نین نیه‌لیگین‌ ده آرتیرساق بو آغری‌یا ساخلاشماق داها چتین اولاجاق. آنجاق بؤیوک ده‌ییشیم و بؤیوک اوغورلار بالاجا آددیم‌لاردان اولاشیر. بو بالاجا ده‌ییشیم‌لر یئرینده ائعمال اولسالار بؤیوک دئویرمه‌لری آز زامان‌دا گؤره‌بیله‌جه‌ییک، دییه دوشونورم.


18/10/93 حامید مورسلی.

  • حامید مورسلی

::: قیش یوخوسو؛ بیرئی‌سل‌لیک و اینسانلارین سئچیم‌لری :::

***************************************************************


" ویجدان گوجلولری قورخوتماق اوچون دوشونولموش، قورخاقلارین قولاندیغی بیر سؤزجوکدن باشقا بیر شئی دئییل‌دیر"

شئکسپیئر.

تورکیه‌لی یؤنه‌تمن "نوری بیلگه جئیلان"-ین "قیش یوخوسو" آدلی سون فیلمی اینسانلارین بیرئی اولاراق آلینماق پئشینده اولدوقلارینی گؤزه‌لجه‌سینه تصویره چکیب‌دیر! اینسانلار اؤز یئته‌نه‌کلرینه یییه اولدوقلارینا باخمیاراق باشقا آلانلاردا آلیندیقلاری اوچون اؤزلرینی اورالاردا ایرضاء ائتمه‌کده‌دیرلر. آنجاق بو یئنی آتدیم آتدیقلاری یولدا باشاریسیز اولدوقلارینا باخمیاراق آتدیم آتمالارینی اؤنه‌سوردورولر ! "آیدین" آدلی باش کاراکتئر 25 ایل تیاتروچو اولدوغونا رغمن بیر یئره‌ل و آز سایدا اوخوجوسو اولان قازئته‌ده یازماغی سئچیر، بوردا خاقانلیغی بؤیوک قازئته‌لرده یازماغا ترجیح ائدیر! بو آرامانچیلیق اساسیندا قوردوغو، یازان کاراکتئر، آز سایدا اولان آلدیغی تپکی‌لره تام آنلامیندا دئسه‌ک فخر دویوب اونو دا باشقالارینا بیر فخر کیمی ساتیر. آنجاق اؤزونو یازدیقلاریندا یانسیتاماییر، تام باشقا بیر کارکتئر کیمی یازیر، اؤزو یاشادیغی یوخسول و زنگین دارتیشماسینی یازیلاریندا دئمک بیر آرمانچیلیقلا قلمه آلیر، جیبیندن پول پارا خرجله‌ییر و اؤزونه محبوبیت قازاماق ایسته‌ییر، تام آنلامدا آلینماق ایسته‌ییر. آنجاق بو آلینماق آماجینین لاییقی اولدوغو اوزدن قازانمیر، پاراسیلا آلیر! بوتون بوشلوق دویدوقلارینی پارایلا الده ائدیر، اؤرنه‌گی هوتئلینه آت آلماغی. فیلمده گئدن باشقا کارکتئرده بیرته‌هر بئلنچی دوروملاریلا یاریشماقدادیرلار، آیدینین سوروجوسو "هیدایت" آیدینین سوروجوسو اولدوغونا گؤره اؤزونو کاسیبلاردان آیری بیلیب یئرینده "اربابین مالی چیخار؛ نؤکه‌رین جانی" دئییلن آتا بابا سؤزوموزون تام آنلامینین گؤسترگه‌سی اولور، آیدینین خانیمی نیهال، اؤزونو بیر خئیریه قورومون گوجویله ایرضاء ائدیب بوشلوقلارینی دولدورماق ایسته‌ییر، "لئونت" خئیریه قوروپون باشچیسی و بیر چوخ باشقا کاراکتئرلر. تام فیلیمین آدیلا اویغون دئسه‌ک هر کس بیر ته‌هر قیش یوخوسوندا یاشاییرلار و ان آجیسی بودور کی هئچ بیریسی باشقاسینی سئویب سایقیلا آنماق ایسته‌مه‌ییرلر. هر کس اؤز ایچینده یاشاییر، هر کس اؤزونو دونیانین ان یاخشی اینسانی گؤسترمه‌ک ایسته‌ییر.
بو بئنی دونیادا ویجدان و اینسانلیق سادجه سنین باخدیغین آچیدان اؤنملی دیر؛ باشقالارینین یوزوملارینین بیر شاهالیقدا بیله ده‌یه‌ری یوخدور! اینسانلار بیله‌ره‌ک اؤزلرینی یوخویا ووروب اؤز توخودوقلاری تورلاردان چیخماق ایسته‌مه‌ییرلر !


آنجاق قیش یوخوسو اؤلمه‌ک دئییل دیر کیمی آنلامیندادیر، هر بیر قیش یوخوسوندا اولان فرد اویانماق اولاسیلیغینی دا داشییر.نئجه کی آیدین سونوندا باجیسینین، یولداشینین و هوتئلینده اولان موتورچو موسافیرین سؤزلرینین ائتکیسینده بیر آرا اؤز ایچینده دولانیب دارتیشدیغیندان سونرا سون سئچیمینی سئچیب و اؤزو اولماق ایسته‌ییر ؛ ائوینه دؤنوب، خانیمی نیهالی سئچیب، تورک تیاترو تاریخینی اؤزو اوزمانی اولاراق یازماغا باشلاییر! (اؤزگه‌له‌شمه‌دن اؤزله‌شمه‌گه دوغرو).

بو فیلیمین دئمه‌ک ایسته‌دیگی تمل سؤزونو اساس آلاراق تورکلرین ایراندا اؤزگه دوشونجه‌لری سئویب اونا قولوق ائتمه‌کلری اوغروندا دارتیشماسی قونوسویلا ایلگیلی اولوسال سه‌وییه‌ده بیر چوخ اولقولو قانیتلار گَتیرمه‌ک اولار ؛ ان تملی منجه مدرنیته‌نین گلیشیمی و گئنیشلنمه‌سی ایله ایلگیلی دیر؛ تام توپلومون آیدین بیرئی‌‌لرینی آراشدیرماقلا بو قونویا یاناشمالییق منجه. هر بیر قلم یییه‌سی و آیدین دوشونجه‌لی بیرئی اؤز ایچینده آلینماق آختاریر، اوخونولوب، دوشونولوب و اونون یورومو باشقالارینا ائتکی بوراخماسینی گؤرمه‌ک ایسته‌ییر! بو مسئله یئنی اؤزگه‌له‌شدیریجی و اؤزگه‌سئورلیک سیاست‌لریله اوست اوسته دوشنده سؤز قونوسو اولان بیرئی کیملیک باخیمیندان چؤکولوب باشقا کیملیکلری ساوونوب اؤزونه یاراشدیرماق ایسته‌یه‌جه‌گی قاچیریلماز اولاجاق ! نئجه کی بیزیم آیدینلاریمیزین باشینا بئلنچی بیر اویون گلدی و بیز چاغداش تاریخیمیزده بونو آیدینجاسینا گؤردوک و ایندی ده گؤروروک البته!

  • حامید مورسلی

142 نفر پاکیستان دا دهشتلیجه‌سینه اؤلدورولورلر؛ 132 نفری مدرسه اوشاغی دیرلار؛ آذربایجان اوغروندا چالیشان دوستلاریمیزدان هئچ بیر قیناما سسی ده چیخماییر بیله! 
آنجاق اؤز آرامیزدا بئله اینتیظاریمیز وار (بکلنتیمیز وار) بیزلره عایید اولان اؤزه‌ل خبرلریمیزی بوتون دونیا مئدیاسی قونوموزون تام بؤیوتویله قاپساییب، ایزله‌ییجی‌لرینه گئنل بیلگی‌لر وئره‌لر. حالبوکی اؤزوموز بئلنچی دوروملارین سادجه قیناماغیندان دا واز گئچیریک، یانی هئچ اؤنمسه‌میریک! اؤلو کیمی خبرین تیترینه باخیب لایک ووروب چوخ راحاتجاسینا اوستوندن کئچیریک. 
بو آل وئرچیلیک باخیشین دا گؤز آردی ائتسه‌ک بو دهشتلی فاجیعه‌لره سوسماغیمیز یئنه قبول اولونان بیر توتم دئییل‌دیر !
هر بیر قونودان یازان دوستلار، بیری ده من اؤزوم، بئلنچی دوروملاردا یاغ یاندیریب بوکساوات ائتمک‌دن باشقا بیر ایش گؤره بیلمیریک نم‌ندنسه!!!
.............................................
ا. ی: کئشکه بئله اولمایایدیق

  • حامید مورسلی

کتدی‌لیک، من و سون گونلر گؤردوگوم ایدولوژیک دارتیشمالار

********************************************

من بیر کتدی یم؛ همده یئرلی کؤکلو کتدی ؛ آنلیم آچیق اولاراق بیله‌گیمین چؤره‌گین یئیه‌رم. دئیه بیله‌رم بوتون دویغو قایناغیم، سؤز داغارجیغیم، یاشام طرزیم ، تام آنلامدا دئمه‌ک ایسته‌سم: وارلیغیمی اورادان منیمسه‌ییب گؤز آچیب ایلکه‌لریمین دوزه‌نین دوزه‌نله‌میشم. 

کند منیم اوچون بیر دالدالاناجاق، سیغیناجاق، گووه‌نمه‌ک یئری دیر. کندیمیزده گووه‌ندیگیم اینسانلار وار، دوشونجه‌لی اینشانلار، قانان اینسانلار،چیخارلی اینسانلار بونا باخمیاراق کی کتدی‌دیرلر، ساوادسیزدیرلار، یاشلی دیرلار، مدرنیته ایلیشگی قورما دستگاهلاریلا تانیش اولمایا بیله‌ بوتون اینسانلاری سئویرلر، اینسانلاری اولدوقلاری کیمی آنلاییرلار. سایقیلی و بیلگین اینسانلارا اولدوقلاری قده‌ر ده‌یر وئریرلر؛ اینسانلارین کیم اولدوقلاری، یاشلاری نئچه اولدوغو ؛ هانسی تؤره‌مه‌دن- طایفادان اولدوقلاری؛ وارلی یا وارسیز اولدوقلارینا دئییل دوشونجه‌سی، آنلاغی و چئوره‌لرینده‌کی اینسالارا یئتیردیکلری یاردیملارلا یوروملاییب لاییق اولدوغو یئرده کیمی قالخیزارلار. 

آنجاق نه یازیق کی هابیل اولان یئرده قابیل‌ده کسینلیکله تؤره‌نه‌جک؛ بوتون سایدیغیم اؤزللیکلردن قات قات چیرکینینه یییه اولانلاردا وار، قارنی زیغلی‌لار، دیل آجی‌لار، دوشونجه‌سین گلیشدیرمه‌یه‌نلر و او گلیشمه‌یش دوشونجه ایله‌ باشقالارینی قیضاوت ائدن‌لر ده وار ! نه یازیق کی سایلاری اؤنجه سایدیقلاریمدان قات قات- دا یوخاری‌دیر! 

نئچه ایل اولار بئلنچی قونولارا فیکیر وئریرم؛ بو گونلر سانال اورتاملاردا دا بئله اولوب اینسانلارین قاباریق، چیرکین و کوبوت اوزلری داها چوخ گؤزه چارپیر. سیاست قونوسوندان گونده‌لیک داورانیشلاریمیزا کیمی بیر اینجیدیجی مونولوق، اؤزونو حاق سانیب باشقاسینی جهنمین اورتاسینا دوغرو گئتدیگینین فرقینده اولماقلیغی دویانلار، غرور، قضاوت، کوچه باجا ساواشلاری کیمی دسته کئشلیک، حاقدان یانا یوخ منافئعدن یانا اولماقلیق، منیله اولمایان اولمامالی‌دیر کیمی سونوجلانمالار کیمی چیرکین داورانیشلار دا داها چوخ گؤزه چارپیر.

منجه هر بیر دیالوقون یارارلی سونوجلارا دوغرولانماسی‌نین ایلکه‌سی دئمک اولار اخلاق قوراللارینا دایاناراق قارشی طرفله سایقی‌ایله داورانماقدیر. هر کس اؤز ایچینده‌کی داعش صوفتلیگی بوغوب باشقاسینین بوتون یییه اولدوغو حاقلارا توخونمامالی‌دیر کی هئچ اؤز ویجدانی‌نین محکمه‌سینده اولموش اولسادا بئله اؤزونون سوچلامالی‌دیر. حذف، شانتاژ، یالان ؛ ایفتیرا، اخلاقسیزلیق و بونلارا تای چیرکین توتملر ارادان قالدیریلمیش دورومدا اولمالی‌دیرلار یوخسا چوخ راحاتجاسینا داغیلماق و محو اولماغا اوغراشماق قاچیریلماز اولار.

هر بیر شخص اینسان فئونومنینین ده‌یرلری و چیخارلارینی منیمسه‌ییب اؤزون اونلارا لاییق دوروما چاتدیرا بیله‌جک قده‌ر اولا بیله‌ر؛ سادجه اؤزوندن باشلامالی‌دیر، اؤزو اولمالی‌دیر، اؤزویله ساواشیب اؤزونو بیلیم، اخلاق، سایقی و اؤزونون فلسفه‌سینین یاراقلاریلا یاراقلانمالی‌دیر. بئلنچی اؤزه‌ل بیرئی‌لر بسلندیکدن سونرا اونلارین یاشادیقلاری چئوره و آتموسفئرده اونلاردان ائتکیله‌نه‌رک بؤیوک بیر گلیشمه‌یه دوغرو گئده‌جه‌گینه دریندن اینانیرام.

ح. م - گئجه یاریسی 21 آبان 93

  • حامید مورسلی

ائل گولمه‌جه‌لریندن/ چؤره‌گین سون گونلر باهالاشماسینا داییر

**********************************************
بیر گون بیر خاقان اوزون زامان خاقانلیق ائتدیگیندن سونرا بیر اویونبازلیق یاپماغینی دنه‌مک ایستر. باش باخانینا دئیه‌ر داها بو ده‌ییشیک سیز دوروملار و عئینی گونلردن بئزمیشم، ایسته‌ییرم بیرآز دوروملاری ده‌ییشدیریب خالقی اؤزومه قاشی قالخیزدیریب کوتله ایچینده بیر چاخلانیشا نده‌ن اولام،میللتین اعتیراض روحونو دیریلیب منه قارشی اوجالان سس‌لری ائشیدم؛ آنجاق سونوندا اونلاری یئرلرینده اوتورتدوقدان سونرا بلکه خاقانلیق دویغوسونو گوجومدن آسیلی اولاراق بیرداها یاشایا بیلدیم ؛ ایسته‌ییرم بو تاج، بو تاخت بو وارلیقلارین یییه اولدقولاری گوجلریندن سون درجه‌لرینه قده‌ر یارارلانام.
باش باخان دئیه‌ر خاقانین باشی ساغ اولسون چوخ گؤزه‌ل؛ آنجاق باشیمیزین تاجی اولو خاقانیمیزین اؤزه‌ل بیر اؤنه‌ریلری واردیرمی؟ یانی هانسی یوللاری دنه‌مک‌له بو ایسته‌دیگینیز آماجا چاتماق ایسته‌ییرسینیز؟
شاه دئیه‌ر شَهَرین بوتون گیریش قاپیبلارینی باغلایین. شهردن هر کیمسه گیرمه‌ک یوخسا چیخماق ایسته ‌دیگینده گؤره‌وچی‌لره تاپیشیرین اونلاردان بیرآز مالیات آلیب اونلارا ال دولادیقدان (تجاووز ائتدیکدن) سونرا گیریش یوخسا چیخیش‌لارینا ایزن وئرسین‌لر. کسینلیکله میللت بو ایشه دایانامیاجاقلار و سون گوجلریله اعتیراض ائدیب بیزه و دؤولتیمیزه قارشی شوعارلار وئره‌جک‌لر.
باش باخان قورخا قورخا دئیه‌ر خاقان ساغ اولسون بئله اولسا میللت بیزی یوخ ائده‌ر، ائل گوجو سئل گوجو دئییب‌لر آتا بابالار، بو میللت ناموسلارینا توخونان کیمسه اولور اولسون یوخ ائتمه‌گی اوچون اللریندن گله‌نی اسیرگه‌مزلر و بو بیز و دؤولتیمیز اوچون هئچ ده یاخشی اولا بیلمز ؛ خاقانیمیز صلاح بیلیرلرسه باشقا یوللارین تاپماسی اوستونده فیکیرله‌شه‌ک. آنجاق خاقان قبول ائله‌مه‌ییب باش باخاندان امرینین دئدیگی کیمی یئرینه یئتیریلمه‌سینی ایسته‌یه‌ر.
نئچه گون بو فرمانین ایجرا اولماسیندان کئچیردی؛ شَهَرین بوتون گیریش قاپیلاری تام قالابالیق ایدیر؛ عادی گونلرده 1000 نفر او قاپیلاردان کئچسه‌یدیرلرده بئله آنجاق بوگونلرده خاقانین یئنی فرمانی‌نین ایجرا اولماسی اوچون بلکه 20-3 نفر همین ایزین آلا بیلیردیرلر.
گونلری بیر گونو سیرادا دایانان آداملاردان بیریسی باغیراراق "بو نه دورمودور آخی، میللتیز ایشی گوجو وار، خاقانین باشی ساغ اولسون میللتی بو سیرالاردا دایاندیردیقلاریندان سا گؤره‌وچی‌لرین سایی‌سی‌نی آرتیرسینلار؛ بئله‌لیکله نه بیز سیرادا دایانماقدان معطل اولاریق نه ‌ده خان بویوردوغو فرمان ایجرا اولونمازدان گله‌ر" دئدی.
میللت ده او آدامین سؤزونو وورغولاییب اونا قاتیلدیرلار. هره بیر طرفدن " قارداش دوز دئیییر دا" "آداملاری چوخالدین دا" " تله‌سین بیرآز؛ ایشیمیز وار" و بونلار کیم ی سؤزلرله سس‌لرین اوجاتدیرلار.
خاقان بو سؤزو ائشیددیکدن سونرا داها اؤز میللتینده اعتیراض روحونون اؤلدوغونو دریندن دویوب فرمانی‌نی گئری آلیب، عؤمرونون سون گونونه کیمی بو میللته دئییل اؤزونه بو میللتین خاقانی اولدوغو اوچون یازیقلیغی گله‌رک آغیر دئپرئسیونا گیره‌ر. 

  • حامید مورسلی

محرم آیی:

منیم باخیش آچیمدان محرم ‌آییندان باشقا، چیچکلنمه‌گه آلان تاپا بیلمه‌ین بیرئی (فرد) اوچون بو آی‌دا اولان بیر سیرا اؤزللیکلر:

محرم آیی‌نین، اؤزللیکله ایلک اون گونو دینی و مذهب‌سل آچیلارینین دیشیندا اینسانلاریمیزین آراسیندا بیر سیرا باشقا ایشله‌ولرینه ده اییه‌دیر منجه.

توپلومساللاشماق، بیرگه و بیرلیکده جمعی ایشلره قاتیلماق، اینسانلارین ایچ قاتلاریندا یاس و حوزون‌ آیلارینین ایچینده اولدوقلارینا باخمیاراق توپلومسال سئوینج‌لرین گؤزه چارپماسی ، سئوگی و سایقیلارین سای‌سل و کالیته‌سل یوکسه‌لتی‌سی، ایلگی‌لنمه‌ک، ائنئرژی بوشالتیمی، نئچه گونلوک اولموش اولسادا گئنیش شکیلده بیر سیرالارینا محدود بیچیمده ایش یارانیشی، باریش دویغوسونون یوکسه‌لیشی، یئنی یاشاملارین پیلانلانماسی ، یئنی ده‌ییشیکلر، یئنی ایلیشگی‌لر و یئنی یاشاماق اوچون سئچه‌نک لر، بیر سیرالارینین یئته‌نکلرینین دوغونتوسونا یئتکیلی شکیلده آلان اولماقلیق، درین دوشونمه‌ک اوچون آلان حاضیرلانماق ، بیر چوخونون اونوتدوغو دردلرینین یئنی‌دن جانلانماسی، توپلومسال قاتمانلارین اینسانلارینین آراسیندا قاباریق شکیلده چه‌لیشکیلرین اولدوغونون اوزه چیخماسی، توپلومسال و مذهب‌سل ایکی اوزلولوغون و فخر ساتماقلارین چوخالماسی، مالی -کولتوره‌ل- توپلومسال و سیاسال وارلیقلار و ایلیشکیلره مالیک اولان چئشیتلی اینسانلار بیر بیریسینه فخرساتیب، چارپیشیب، بیر سیخ چکیش برکیشین تؤرنمه‌سی؛ آدلارین دیللره دوشمه‌سی، تام دا دئمک اولماسا ارکه‌ک جینسییتین داها اکتیو اولوب قاندینلارین ایسه بیر قولاقدا اوتوروب بیر سئیر ائدیجی کیمی ایزله‌مه‌کلری و ...

29 اکتبر 2014

  • حامید مورسلی

اسیدسپمه‌ک‌دن سومورولمه‌گه گئدن یول:

بو گونلر دئیه‌سن اسید سپمه‌ک توپلومدا بیر چوخوندا بؤیوک بیر قورخولار یارالدیب اونون یانی سیرا بیر چوخ تپگی‌لره شاهید اولدوق؛ بیر چوخو اونا قارشی چیخدی، بیر چوخو اعتیراض اولاراق آکسیالارا قوشولوب اینسانین ایلکین حاقلارینین بیریسی اولان اؤزگورلوغون پوزولماسینا اعتیراض ائتدیرلر، بیر چوخو اللرینده اولان آراجلارین گوجویله بو چیرکین ایشه قارشی چیخدیرلار و اؤز دوشونجه‌لرین یازیب یایدیرلار، قادین حاقلاری دارتیشیلدی، اونلارین معروض قالدیقلاری ظولوملر یئنی‌دن جانلاندی آنجاق بیر سیرالارینادا لوقالانماق، دوزسوزلانماق و دبه‌ک‌لنمه‌کلرینه یئنی یول و یئنی پیلان کیمی اولدو؛ دئمک توپلودا ائتکی بیراخان بیر سیاسال داورانیشا و اوندان سیاسال یارارلانماغا ندن اولدوغونو آچیقجاسینا گؤردوک.

باشقا سؤزله دئسه‌ک، ایرانین سون ایللرده سیاسی آلانیندا گیزلیجه  اوز وئرن گوجه یییه‌لنمه‌ک ساواشلاری گئت گئده یوخاری سیاسال گوج قاتمانینین ایچ قاتیندان آشاغی قاتمانا گیریب اؤزونو گؤسترمه‌سی آچیقجاسینا اورتایا چیخدی ؛ بو اولای بیر ته‌هر دنگه‌لری پوزماق و بولانمیش سودان بالیق توتماق کیمی آلینیر و داها قوطوبلاشمیش ایدولوژی و باخیش یوخاریداکیلاردان، یانداشلارینا یانسینماغین به‌لیرتیر و بو او دئمک دیر کی بیزه بوندان بئله بئلنچی اولایلاری گؤرمه‌ک چوخ‌دا ایراق گلمه‌مه‌لی دیر.

بو آرادا مئدیا یئنه اؤز گوجونو یئته‌ری قده‌ر تبوتلادی، اولدوقجا ایزله‌ییجی‌لرینده ائتکیله‌ییجی ائتکی‌لر بیراخدی؛ منجه بو ایش تام بیر سیاسی اولای اولاراق، سیاسی دنگه‌لری پوزماق ایسته‌ین بیر سیرالارینین وریندن تام پیلانلانمیش شکیلده اورتایا چیخدی. بو آرادا یئنی بیر چوخو دئمک یارانمیش دالغالاردان گؤزلجه‌سینه یارارلاندیرلار و توپلومون یوغون قیسمی‌نین مئدیانین قولو اولدوقلارینی ثبوتلادیرلار!
تام دوغرودور کی بئلنچی بیر  چیرکین ایش اینسانسال داورانیشلارین دیشیندا یئر آلیر و هر بیر اینسانین وریندن قینانمالی دیر آنجاق همین گونلرده خبرلرین سیراسیندا چوخ اؤنملی و دیققت چکیجی بیر خبرده یئر المیشدیر آنجاق هئچ بیر تپگی هئچ کیمسه‌نین وریندن اولماییب تام دهشه‌تیله یئنه سس‌سیزه آلیندی، نده‌نینین ‌ده یوغون قیسمی یئنه مئدیایا قاییدیر، بئله‌جه کی مئدیا یؤنه‌تیجی‌لری ایسته‌دیکلری  آماجلار و بلکه‌ او اولایدان باشقا آلینتی‌لاری ایسته‌میرمیش‌لر بو اوزدن سس‌سیزه آلماق لاب دوغرو بیر سئچه‌نه‌ک اولا بیله‌ردی.
سون گونلرده بئله بیر خبر گئتدی: اهوازدا بیرجه یاغیشیلا 1000 نفر خسته‌خانالارا گئتمه‌ک زوروندا قالدیرلار؛ یانی تام بیر چئوره‌فلاکتی یاشانیر او یئرلرده آنجاق کیمسه بو قونویا توخونماق‌دا ایسته‌مه‌دی، بلکه نئچه‌ندنه گؤره کی بو یازیدا دانیشماغا و سیرالاماغا یئر اولمایا؛ سادجه بیر وورغولاما و اوخویوجونون بئینینده بیر سووال ایشاره‌تی‌نین یارانماسی یئته‌ر.
بوردا بلکه اسید سَپیرلر ، آنجاق اوردا گؤیدن اسید یاغیر، بیز یاغیش یاغاندا سئوینیریک اوردا یاغیش یاغاندا کیمسه ائشیگه چیخمامالی‌دیر، یاغیشین دویغوسون یاشامامالی‌دیر. نه یازیق کی کیمسه‌ اونلارا گؤره آکسیا یولا سالمیر، اعتیراض ائتمیر، اونلارا گلدیکده کیمسه روشنفکر اولمور، دیللر سوسقونلوق توتورلار، دانیشمیرلار ، آنجاق اوتانمازجاسینا اونلارین قارا نفتین ساتیب اونلارا خوزی دئیه ‌بیلیرلر، سیز عرب دئییلسیز دئییرلر ، عرب اولوب‌سوز! سیز دانیشساز دیلینیزی دالینیزدان چیخارداریق . . . بیر تک اومود وئریجی ایشیغلاریدا بئله، اوزلرینه قاپادیبلار !

کئچن گونلر بونولارین دوروملارینین باشقا یؤنون تیکان تپه نین فرماندارینین آغزیندان ائشیتدیک؛ مهدی قهرمانی دئمیشدی: کتدی‌لر یوردلارینین تالانماسینین قارشیسیندا دایانیب بو معدنچی‌لره چالیشماغا ایزین وئرمه‌سه‌لر برق و سولارین قطع ائده‌جه‌ییک ! ؛ بو یعنی بوردا دا همین سومورولمه‌ک پیلانلاری تام هیزیلا اؤنه‌سورولور.
سومورگه‌چی بی ؛ هن سنی دئییرم، سن کی بو دوروملاری گؤروب سس سیز قالیرسان؛ سنده سومورگه‌چی‌لر سیراسیندا یئر آلیرسان؛ نیه کی بو میللتین بوقدر مظلوم اولدوقلارینی گؤروب جینقیریندا چیخماییر بیله. بوگون بیر چوخلاری  "هل من ناس ینصرونی"-نی باغیریرلار! سادجه  اؤزگور دوشونجه، و اؤزگور اینسانلار گره‌کیر کی بو سسی ائشیدیب "لبیک" هاراییلا اونلاری جاوابلایالار !

حامید مورسلی ؛ قیروو آیی‌نین ایکی‌سی- 1393

  • حامید مورسلی

نئچه گون اؤنجه اؤتری باخیشدا اورمیه کانالیندا مسئولارین بیری‌سی‌نین، دونیالیق "اؤیره‌تیم و ائیتیم" گونو حاقیندا دانیشیقلاری ایلگیمی چکدی؛ همین دانیشمان‌-ین دئدیکلرین قایناق گتیره‌ره‌ک باتی آذربایجان‌دا : 
267 مین نفریمیز کؤکدن یازیب اوخویا بیلمه‌ییرلر ! 
29 مین نفرین اوشاقلاری مدرسه‌لرده اؤیرنجی اولاراق دئمه‌ک اولار اؤزلری موطلق ساوادسیزدیرلار ! 
اینقیلابدان اؤنجه ساوادسیزلیق اؤلکه‌نین (ایرانین) اورتالامالاریندان 11 قات یوخاریمیش ! آنجاق بوگون ایسه 5.5 قات یوخاریدادیر !!!
و بیر سورو بونلارا تای بو ساحه‌ده دهشتلی دوروملاریمیزی یانسیدان بیلگی‌لر ! 
هله بو دهشتلی بیلگی‌لره یونسکونون بو یاساسینی کی علی بی جباری گؤزل قوشوق شکیلینه سالیبدیرلار، آرتیرساق، بو قونودا دا دوروملاریمیزین داها دارماداغین اولدوغو دریندن گؤزه چارپاجاق :

" یونئسکو یازدیغی یاسا فریاددیر/ کیم اؤز دیلین یازانمیر بی‌سواددیر"

----------------------------------------------------------------------

ی. س 1: باشقا اوستانلاریمیزین دوروملاری، باتی آذربایجان‌دان چوخ دا یاخشی دئییل !

ی. س 2: گوزاریشده بیر قوجا کیشی‌نین سؤزو منی چوخ فیکیره دالدیردی: " بالا بیز کور قوش کیمی‌-ییق دا " frown ifade simgesi

ی. س 3: مدرسه‌لر آچیلیر آنجاق هله‌ده کی وار، بیزیم دیلیمیزه چه‌کیل اویانا دا دئیه‌ن یوخدور؛ دئیه‌سن بو ایل‌ ده دیلسیز قالماغیمیزا ، دیلیمیزی ائویمیزده بیراخماغیمیزا، اؤزگه‌لرین دیلینه قوللوقچو اولماغیمیزا آلیشمالییق !

ا. ی: شکیل‌ده اولان سؤز اینسان حاقلارینین تمل‌لریندن بیریسینی وورغولاییر !

  • حامید مورسلی

"خود سانسوری" یا " ایچ اؤرت باسدیری"-نین نه‌دن‌لری؟ / حامید مورسلی

************************************************

سیز سانال اورتاملاردا، هارا کیمی اؤز دوشوندوکلرینیزدن دیفاع ائده‌رسینیز ؟

اؤز ماراقلارینیزلا کیمسه‌نین یوروملارینا قارشی اولوب دارتیشمایا گیرمه‌یه کؤنوللو اولارسینیز یوخسا یوخ ؟

بئلنچی بیر دارتیشمالاردا اؤزوونوزه ساووندوغونوز قونودان قیراقدا، قیرمیزی سینیرلار تانیملایارسینیز یوخسا یوخ ؟

یوروملارینیزی اؤز دوشوندوکلرینیزین اساسیلا یازارسینیز یوخسا باشقا نه‌دن‌لردن‌ده ائتکیله‌نه‌ره‌ک ؛ اونلارین زوروندا قالیبان یورومونوزو اؤزونوز ایسته‌مه‌دیگینیز کیمی بَلیرترسینیز ؟
و بیر سورو بونلارا تای سورولار ! . . .

اینگیلتره‌نین ایندیپئندئنت آدلی، آدلیم گونده‌لیک درگیسینده چاپ اولموش بیر راپورا گؤره بوتون سانال اورتاملاردا آکتیو اولان اویه‌لر، اؤزلری بیله‌ره‌ک، اؤزلرین و دوشونجه‌لرین اؤرت باسدیر ائدیرلر؛ باشقا آنلامدا دئدیکده بیر چوخو اؤزلرین سانسور ائدیب، دئمک "خود سانسوری"یه معروض قالیرلار!
2013-جی ایلده آمریکادا ائدوارد اسنودئن‌-ین حاقیندا بیر آراشدیرماجی مرکزین آراشدیردیغی یوروملاماسینا گؤره، بیرحالدا کی اوندا 1801 نفر 18 یاشیندان یوخاری ایشتیراک ائتمیشدیرلر؛ آلینمیش یوروملارادا ، 44 فاییز اسنودئن‌-ین ایشینین آمریکا اؤلکه‌سینه قارشی اولدوغو بیر ایش اولدوغون وورغولامیشدیرلار؛ آنجاق قارشی طرفدن ایسه 49 فاییزین وریندن بو ایشین آمریکانین خئیرینه اولدوغون بیلیندیرمیشدیر. دئمه‌ک اولار بو سونوجلار تام بیر قوطوبلاشمیش دوروم و آتموسفئردن خبر وئریر!

بو اساسدا بیر اؤتری باخیشدا بوتون‌ده اولماسا بیله یوروملارین بیر چوخو اورتاقلیق اوزره یوروملانیرلار، ائله‌جه‌ کی یوروم یازان بیرئی(فرد)، اورتاق دوشونجه‌ده اولدوغون دویاندان سونرا ماراغی یوروم یازماغا 91 دفعه آرتیر !

" حؤوصله‌م یوخدو؛ بوشلا بابا؛ گووه‌نلی اولماز بئله یازسام؛ ائششک گتیر معرکه داشیرا باشیم آغریمیر؛ کسینلیکله آیری آماجی وار بونو سورماقدان؛ قورخولو باش سلامت اولار" و ... لره تای نه‌دن‌لری بئینینه گتیریب دارتیشابیله‌جه‌ک، ساوونا بیله‌جه‌یی قونولارین اوستوندن راحاتجاسینا کئچیب اؤنمسه‌مه‌ییر!

بوگونکو یوزومسال و هرمونوتیکال آراشدیرمالار و اینجه‌له‌مه‌لرده ،هله باشقا باشقا آلینتیلاری نظره آلماییب بیر قیراغا بیراخساق یئنه بو قونو آغیر و حاشیه‌لی بیر قونودور. هله بیر آتدیم گئریه گؤتوروب اؤز میللی مسئله‌لر و قونولاریمیزا گلدیغیمیزده بو خود سانسوری بللی ندن و آخسارلیقلاریمیزا گؤره داها آرتیق گؤزه چارپیر، چوخلاری اؤز کؤنوللرینه رغمن باشقا جوره داورانماق زوروندا قالیرلار ، چوخلاری اؤزلرین باشقا اؤرتولر آلتیندا گیزله‌دیرلر ؛ هر بیر مسئله ده " گووه‌ن، دوغرولوق، باشقا آنلاملاردا آلینماماسین، کیمسه‌یه توخونماسین، سؤز ایسته‌دیگی آنلامین چاتدیرا بیلسین " و بونلارا تای باشقا یوروملاری نظره آلدیقدا، دئمه‌ک سؤزو گئدن بیرئی (فرد) داها آرتیق خود سانسوری قویوسونا دوشمه‌ک زوروندا قالیر !

20 شهریور 93

  • حامید مورسلی

آخرین وضعیت دریاچه اورمیه:

منابع اصلی تغذیه کننده دریاچه اورمیه رودخانه های دائمی ، فصلی و سیلابی حوزه آبریز دریاچه بودند ازجمله جیغاتی ، ته‌توو، آجی چای، شهر چای، نازلی چای، صوفو چای و ... که سفر‌ها و منابع زیرزمینی نیز بر این آمار افزون می‌شد.

سهم حوزه آبریز برای دریاچه به تفکیک استانهای هم جوار: آذربایجان غربی 53 % ؛ آذربایجان شرقی 15% و کردستان 32% می‌باشد.

طی سالهای گذشته اکثرا استانهای کردستان و آذربایجان شرقی در ارائه حق آبه دریاچه کوتاهی کرده‌اند.

دریاچه دارای مساحت: 5800km2 و در برخی مناطق دارای عمق 16 متر بود؛ به طور متوسط دارای عمق 4.5 متر که حجم 31000 متر مکعب را تشکیل می‌داد.

بیش از 40 سد بسیار مهم مانع اصلی ورود 5.5 متر مکبی آب به دریاچه شدند. طبق امار رسمی 24 هزار حلقه چاه عمیق و هزاران چاه سطحی غیر مجاز در اطراف دریاچه وجود دارد. و بر طبق آمار غیر رسمی این عدد به بیش از 100 هزار حلقه چاه غیرمجاز در حوزه آبریز دریاچه اورمیه می‌رسد.

کشاورزی منطقه اکثرا سنتی و به صورت غرق‌آبی است که باعث هدر رفت بیش از 90% آب مصرفی می‌گردد.

تاثیر رطوبت ناشی از تبخیر آب از سطح دریاچه در تعادل دمایی هوای منطقه و تاثیر مستقیم بر اکولوژی، کشاورزی و دامپروری منطقه حائز اهمیت بود.

طی 15 سال گذشته بیش از 93% کل حجم آبی دریاچه خشک شده است؛ میزان نمک محلول به بیش از 400 گرم بر لیتر آب می‌رسد. تقریبا نزدیک 90 درصد گونه های جانوری منحصر به فرد دریاچه از جمله آرتیمیا از بین رفته‌اند.

و ...

با توجه به تجربه آرال و رودخانه‌های سیحون و جیحون و پروژه عظیم پنبه در ترکمنستان و قزاقستان تغییرات انسانی- زیست محیطی در اینجا نیز به وضوح مشخص است؛ چرخه‌ی طبیعی طبیعت با دستکاری انسان به هم خورده است؛ سد سازی های بی رویه، تغییر مسیر سیلاب ها و رودهای موسمی، پروژه‌ی بدون بررسی دقیق علمی جاده بین شهری تبریز - اورمیه، عدم مدیریت صحیح عوامل انسانی، برنامه‌ریزی های غلط سیاسی و اقتصادی و... باعث: تابستانهای گرم و خشک زمستانهای سرد و خشک از نشانه های بارز تغیرات شدید اقلیمی در نبود دریاچه اورمیه شده اند. گسترش نمک با مساعدت باد منجر به نابودی ته مانده کشاورزی منطقه خواهد شد، بیماری های پوستی تنفسی به مراتب افزایش خواهد یافت؛ چرخه‌ی طبیعی به هم خواهد خورد. جان بیش از 15-20 میلیون سکنه اطراف دریاچه در خطر و حالت هشدار صد درصدی قرار دارد.

نکته بسیار مهم و حائز اهمیت اینکه این منطقه پرجمعیت ترین منطقه کشور را شامل می‌شود و واحد تراکم بر سطح آن بالاست که به سرعت با تغییرات اقلیمی بسیاری مجبور به مهاجرت از خانه و کاشانه خود خواهند شد و منطقه تبدیل به مهاجرخیزترین منطقه خواهد شد و در مقابل هجوم سیل عظیم مهاجران به سایر مناطق باعث بر هم زدن توازن آن منطقه های از هر لحاظ فرهنکی -سیاسی- اقتصادی - اجتماعی و... خواهند شد.




انگار همین دیروز بود:

روستایمان دارای زمین های آبی و دیم بود ؛ زمینهای آبی از رودخانه "موردو چایی" آبیاری می‌شدند و زمین های دیم جایگاه کاشت محصولات دیم بودند؛ از این و آن زمزمه‌هایی شنیده بودم که می گفتند فلانی در زمین دیم خود چاه کشاورزی کنده و نزدیک 400 اصله درخت سیب کاشته است؛ اصلا باور کردنش ممکن نبود می گفتم مگر در زمین دیم هم می‌شود چاه کند و زمین را آبیاری کرد؟؟ شاید اگر همین چند سال پیش زمانی که همراه پسر عموهای خود در مزرعه مشغول برداشت گندم دیم از زمین خود بودیم به علت کمود آب راهی دریافت آب از همان زمین نمی شدیم باز باورم نمی‌شد که این انسان دوپا چه کارها که نمی‌تواند بکند. آنروز در چند صد متری زمینی که ماها و بسیاری از افراد شبیه ما گندم دیم یا نخود دیم کاشته بودند ولی یکی از همسایه‌های ما با کندن چاه آب، باغ سیب بزرگی را احداث کرده بود انگار لوله آب به دریای بیکران وصل بود ! هر کس از آنجا بازدید می‌کرد وسوسه می‌شد که من نیز می‌توانم چنین چاهی را در زمین خود داشته باشم. بعد از چند سال و بدون نظارت دولت انگار انقلاب عظیمی رخ داده بود همه‌ی زمین های دیم تبدیل به زمین های آبی با منبع تغذیه‌ی چاه شده بودند. هر کس برای خود سوراخی کنده بود و با تمام توان مشغول مکیدین آب لایه های زیرین بود.

آب لایه ها کمتر و کمتر می‌شد و اینچنین بود که بر عمق چاهها افزوده می‌شد. بزگ شدن نهالهای درختان سیب هم به همان نسبت به آب بیشتری نیازمند می‌شدند و از طرفی به علت کمبود زمین دیم شغل افراد از دامپروی کنده و به صورت مطلق کشاورز می‌شدند.

که بالاخره این چپاول ناجوانمردانه رخ نمود و بارقه‌های کم آبی و خشکسالی خود را نشان دادند، همه در باتلاق خود ساخته دست و پا می‌زدند و انگار هر روز به سوی مرگ قدم بر می‌داشتند! شنیده های حاکی از آن بود که دریاچه اورمیه نیز در حال خشک شدن است و اگر آب چاههای آنها خشک هم نشود طوفان نمک ریشه آنها را خواهد خشکاند و ...

 حامد مرسلی ؛ 16 شهریور 93

  • حامید مورسلی