آنی‌لار دوشرگه‌سی

#فیلم_تانیتیمی

شئیطانین تانگوْسو 1994 Satantango 

مجار سینئماسی ایله دۆنیا سینئماسی‌نین ان بؤیۆک یؤنتمن‌لریندن بیریسی اوْلان بئلا تار، سینئماسینی فلسفیک آلت یاپی ایله اوْلوشدورموشدور. اوْنون اثرلرینده هم آنلامسال همی ده بیچیم‌سل اوْلاراق یئنی و اؤزۆنه اؤزل باخیشینی سیئنما دۆنیاسینا بخش ائتدیگینی گؤرۆرۆک.

بئلا تار شئیطانین تانگوْسو آدلی فیلمینی ۱۹۹۱-دن یؤنتمه‌سینه باشلاسا دا ۱۹۹۴-ده سوْنا اردیردی. بو فیلم سینئما تاریخینین ان اۆزۆن مئتراژلی فیلم‌لریندن بیریسی‌دیر ده. فیلمین سۆره‌سی ۷.۳۰ ساعات اوْلسا دا آنجاق یؤنتمنین ایزله‌یی‌چی‌لردن ”لۆطفن کسینتیسیز ایزله‌نیلسین“ ایسته‌یی ده هر یئرده یازیلمیش‌دیر.

فیلم مجاریستانین اوزاق بیر کندینده یاشایان کندلی‌لرین یاشادیقلاری دورومدان قورتولماق اۆچۆن یاپتدیقلاری پیلانا قارشیلیق، دۆزنلی پیلانین چاتیشماسینی آنلاتماقدادیر. فیلم خارابالیغا دؤنمۆش بیر کندده یاشایان آز سایلی کندلی‌لرین بیر ایللیک امک‌لرینین قارشیلیغیندا اؤده‌نیله‌جک پارانین اؤدنمه‌سی‌نی، گؤزلمه‌لریله ریوایته باشلاییر. آنجاق بیر ایکی نفر کنددن بو پارانی آلیب بؤیۆک بیر بؤلۆمۆیله گیزلیجه کنددن قاچیب یئنی بیر حیات قورما ایستک‌لری ایله حیاتا کئچیر. آنجاق بیردن داها اؤنجه اؤلدۆیۆ ظن ائدیلن ایریمیاش آدیندا بیر کندلی‌نین کنده گلدییینی ائشیدیرلر. اوْلابیله‌جه‌یی قدر کاریزماتیک، ائتکیله‌ییجی هم ده قوْرخودوجو اوْلان ایریمیاشین کنده گلمه‌سی اوْنلارین پیلانلارینی آلت اۆست ائدیر. اوْنلار داها جسارتسیزجه ایریمیاشا تسلیم اوْلورلار. ایریمیاش کندلرینی عدالتسیزجه یؤنه‌تیمدن قورتارماسی و اؤزۆنۆ بیر قورتاریجی، اؤزگۆرلۆکچۆ، عادیل بیر یؤنه‌تیمده پیلانلارینی هامییا چاتدیراراق اوْنلارین پارالارینی اؤز ایستک‌لری ایله اوْنلاردان آلیر.

فیلم عئینی بو آدی داشییان بیر روْماندان اوْلوشموشدور. شئیطان‌ین تانگوْسو فیلمین قوْنوسو، ایشله‌وی، اوْیونچولاری، موزیک‌لری، سینئماتوْگرافی‌سی و... هامیسی بیرلیکده مؤحتشم بیر اثرین یارانماسینا سبب اوْلوب‌دور. فیلم گئرچک زامانلی صحنه‌لر، آغیر دیالوْگلارلا دوْلو، دوْربینین حرکت‌لری، آرخادان دانیشان سسی بیر کاراکتئر کیمی قوللانماسی ایله زامانین یاواشلانماسی و ائیله‌جه اوْنا یئنی آنلام قاتماسی ایلا آغ قارا بیر تایسیز، همی ده هر بیر پیلاندا، هر بیر میزانسئنده، هر بیر دوربین ترپنیشینده گؤزدن یاغ آلان بیر فیلمین یارانماسینا سبب اوْلوب‌دور.

شئیطانین تانگوْسو آدلی فیلمین اساس قوْنوسو قوْرخودور. قوْرخونون تملی ایسه قانوندان باشلاییر. ساختا و یالان ریوایت‌لرین خالق ایچینده کؤک سالماسیندان. سانکی اورمان یاسالاری هله ده توْپلومدا آغالیق ائدیر. گۆجلۆ گۆجسۆزۆ سؤمۆرمه‌لی‌دیر. قوْرخودان اۆمیدسیزله‌شن اینسان هر شئی‌یینی اودوزا بیلر. زامانین دا بئله چاغلاردا آغیر کئچدیگی حیس اوْلونار. فیلمین بو قدر اوزون اوْلماسینین تملی ائله بونو گؤسترمک‌دیر. اینسانلار اؤلۆمدن هوْیوخورلار، اوْنون الیندن قاچماق ایسته‌ییرلر، بو قوْرخو ایریمیاشین کاریزماسیندا اؤزۆنۆ گؤسته‌ریر. آنجاق اساس مسئله دئمک اوْلار اؤلۆم مسئله‌سی دئییل، اؤلۆمدن قوْرخماق‌دیر. بو اؤلۆمدن قات-قات قوْرخونجدور. حتی اینسانلاری کؤله‌لر کیمی یاشامایا قدر سۆرۆکله‌یه بیلیر. آنجاق ساختالیغا اینانانلاری قوْرخولارینی بیر قیراغا بوراخا بیلمه‌ییب، سانکی اؤزلری دئییل مسخ اوْلموش بیر وارلیقلاردیرلار. ایریمیاش ایله پترینا پوْلیس ایداره‌سینده ایجبار ایله اؤزگؤرلۆیۆن ایلگیلری حاقدا دانیشیرلار. اوْ چاغ آدلیم فلسفیک سؤز یئنه بئینیمیزده جانلانیر: اینسان اؤزگۆرلۆیه محکومدور. 

فیلمه بیر شخص‌لر آچیسیندان باخماق اوْلار بیر ده قورولوش‌سال. شخصی آچیدان هر شخصین باشینا گلن اوْلایدا اؤزۆنۆن دانیلماز اوْیونو هر کسین گؤزۆندن گیزلی قالسا دا بیله اؤز گؤزۆندن ایراق دۆشه بیلمز. بالاجا قیزین اؤز خلوتینده اوْ پیشیگه سیچان داواسی یئدیردیب اؤلدۆرمه‌سی آردیجا اؤزۆ اؤزۆنۆ اؤلدۆرمه‌سی اوْنون دا بیله سوچسوز اوْلمادیغینی گؤسترمه‌یه بیر قانیت‌دیر. بئلا تار اوستالیقلا هر بیر صحنه‌یه بعضن نئچه باشقا شخصین آچیسیندان یاناشیب، ریوایتینی بۆتۆنلتمه‌یه چالیشیر. سانکی هرکس اؤز ایشینین بدلینی وئریر کیمی گؤرۆنۆر.

فیلمه شخص‌لردن علاوه گئنل آنلام قاتماق دا اوْلار. قورولوشچولوق  ایله ساختاری آچیدان باخدیقدا کندلی‌لرین یاشادیغی یئر مجاریستانی تمثیل ائتسه، ایریمیاش بیر کاریزماتیک سیاسی لیدئر کیمی چیخیش ائدیر(لنین تصور اوْلونا بیلر). فیلمین آغ قارا اوْلماسینا باخمایارا یئنه بیر چوْخ صحنه‌لرین قارامسار اوْلوب ایشیقدان اوزاق چکیلمه‌سی اؤلکه‌ده واراوْلموش خفقانی گؤسترمک ایسته‌ییر. بونو سوْلچولوغون بشرییته وئردیگی میراثلارلا دا ایلگیلندیریک آچیقلایا بیله‌ریک. 

بئلا تار اؤزۆ سوْوییت‌لر بیرلیگینین داغیلماسی‌نین محصولو اوْلاراق سانکی داها هئچ نه‌یه اۆمیدی قالماییب‌دیر. فیلملرینده آغیر شیددتلی یئل اسینتیلری ایله موسیقی‌نین قاریشیمی ایزله‌ییچی‌نی بئینینده جیغیرلانان نئهیلیسمه ساری سۆرۆکله‌ییری. سانکی اینسانا داها یاشاماق سۆره‌سی بیتمیش‌دیر، ایندی ایسه اؤلۆم آیاغیندادیر.

چوْخ ایلگینج ایدی فیلمین بیر صحنه‌سینده بیر بایقوش تصویره چکیلیر. سانکی خارابالیق سئون بایقوشون آلین یازیسیندان‌دیر بیر چوْخ کۆلتۆرده(بیزیم کۆلتۆره تای) فلاکتین سیمگه‌سی اوْلا.

بو فیلم ۷ ساعات یاریم اوْلسا دا، فیلم بیتدیکده سن اؤز اؤزۆنله دئییرسن فیلم سانکی هله سۆرمه‌لی، هله آجی ریوایتلری دوْغرو دوْزگۆن باغلانمیش آغ قارا کادرلاردا سینئمانین پرده‌سینه قوسمالی‌ایدی.

@turkcesinema

#تانگوی_شیطان #بلاتار #تورکجه_سینئما #یؤنتمن