چئوره

بیر اؤلکه‌نین گلیشمه و قالخینماسینی اؤلچه بیلن فاکتورلارین اساسی او اؤلکه‌نین GDP-سی‌ (تولید ناخالص ملی) دیر. GDP بیر اؤلچودور دئمک. هربیر شخصه بیر اؤلکه‌نین بوتون ناخالیص قازانجیندان چاتا بیلن مالی رقم نه قدر بؤیوک اولورسا او اؤلکه‌نین ائکونومیک وضعییتی یاخشی‌دیر/یاخشیلاشماقدادیر، ادعاسینی ائتمک اولار. بو GDP اوچ اساس بؤلومون چیخارلاریندان اولوشور. صنعت، خدمات و اکینچی‌لیک!

همایش احیای دریاچه اورمیه در شهرستان مراغه

همایش احیای دریاچه اورمیه در شهرستان مراغه برکزار شد
دیروز 16 بهمن  1393 شمسی برابر 5 فوریه 2015 میلادی شهرستان مراغه میزبان همایش احیای دریاچه‌ی اورمیه بود. همایشی که باید خیلی قبل تر از اینها برگزار و اقدامات عملی در رابطه با نگین در حال مرگ آذربایجان صورت می‌پذیرفت. هرچند با توجه به وخامت حال دریاچه اورمیه و وضعیت فوق‌العاده حساس آن، چنین اقداماتی، هرچند که خیلی دیرشده است، باز می‌تواند تسکین خاطری برای مردم آذربایجان که شاهد مرگ دریاچه اورمیه‌ای که زمانی "دریا" می‌نامیدندش، باشد. دریاچه‌ای که برای مردم این دیار چیزی کم  از دریا نداشت. ولی متاسفانه با سوء مدریتی و عدم اهتمام دولتی در حفظ چنین سرمایه‌ی ملی، امروز با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند و بی‌شک در آینده‌ی نه چندان دور قهر طبیعت عامل مرگ انسانهای بی‌گناه اطراف همین دریاچه خواهد شد.
همایش در سالن عبدالقادر مراغه‌ایِ اداره ارشاد اسلامی شهرستان مراغه و با حضور دکتر عیسی کلانتر ی دبیر کار گروه ستاد احیای دریاچه اورمیه، دکتر تجریشی معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف و عضو کارگروه ستاد احیایی دریاچه اورمیه، کارشناسان سازمان خواروبار جهانی(فائو)، دکتر دواتگری نماینده مردم مراغه و عجبشیر در مجلش شورای اسلامی، مدیران ادارات و سازمانهای مرتبط از استانهای آذربایجان شرقی و غربی، جمعی از دانشگاهیان، شوراهای شهر و روستا و اصحاب رسانه و مطبوعات برگزار گردید.
محمدی فرماندار شهرستان ویژه مراغه ابتدا به صورت مختصر در مورد میزان منابع آبی و جریانات سطحی، و وضعیت بحرانی دریاچه اورمیه توضیح داد. وی افزود هم اکنون از 32 میلیارد متر مکعب آبی که باید در دریاچه می‌بود کمتر از 5 میلیارد متر مکعب باقی مانده است و اگر روند به همین صورت پیش برود  تا دوسال دیگر دریاچه صرفا در خاطره ها خواهد ماند.
وی به شهرستان مراغه اشاره کرد که 21 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی این شهرستان به صورت غرقابی آبیاری می‌شوند که 72 درصد این اب از منابع زیرزمینی و 21 درصد از آبهای سطحی برداشت می‌شود. که این میزان مصرف باید به یک چهارم (1/4) تقلیل یابد. 
در شهرستان مراغه طی 10 سال گذشته با گسترش کشاورزی و توسعه باغات 30 میلیون متر مکعب آب به صورت غیر مجاز از طریق 4 هزار حلقه چاه برداشت شده است. نکته‌ی اصلی که محمدی فرماندار مراغه با قطعیت تمام بدان اشاره نمودند این بود که باید در مقابل معضل دریاچه اورمیه همه احساس مسئولیت نماییم، ابتدا مسئولین، بعد مردم. سپس راهکارهای گوناگون پیشگیری و مقابله با معضل دریاچه اورمیه را بیان نمودند.
حجت الاسلام پورمحمدی امام جمعه مراغه طی سخنان خود به قول انتخاباتی دکتر حسن روحانی ریاست جمهوری اسلامی ایران تاکید نمودند و با رویکرد مردم محور در مورد دریاچه اورمیه نیز توضیحاتی دادند.

پس از ایشان جناب آقای دواتگری پشت تریبون حاضر شده و به  ایراد سخنرانی پرداختند. نکته‌ قابل توجهی که اشاره کردند این بود که چنین همایشی درباره دریاچه اورمیه و بحران آن، اولین محسوب می‌شود. وی با اشاره به نتیجه‌ی پژوهشی در دانشگاههای آمریکای شمالی و انگلستان تاکید کرد که از سال 1351 ، یعنی 42 سال قبل چیزی حدود 90 درصد آب دریاچه اورمیه ازدست رفته است. و با مثال مسئولیت پدر بر فرزند در مورد لزوم توجه به دریاچه اورمیه تاکید نمودند.
ایشان اشاره کردند که ایران از سال 1330 در جهت حفظ منابع آبی خود به صورت مدون اقدام نموده بود در حالیکه ترکیه هفت سال بعد از ایران یعنی سال 1337 اقدام نموده بود و این درحالیست که امروز وضعیت مدیریت منابع آبی در ترکیه به مراتب بهتر از ایران است. وی با اشاره به بیماری به نام دریاچه اورمیه اذعان کرد ما باید بتوانیم نسخه‌های متخصیص را اجرار نماییم، با شعار دریاچه احیا نمی‌شود. همچنین با اشاره به  رویکرد سد سازی از دهه 70(احداث سازه‌های آبی و سدها) و نیز حفر چاههای عمیق بدون مجوز و افزایش سطح زیر کشت و برداشتهای غیرمجاز از آبهای زیر زمینی  اشاره کرد در شهری مانند مراغه که زمانی با حفر چاه می‌توانستیم در عمق کمتر از 20 متر به آب برسیم هم اکنون این مقدار از 200 الی 300 متر متغیر می‌باشد و این نشان از عمق فاجعه است.
مهدی دواتگری با اشاره به مقاله علمی چاپ شده در روزنامه واشنگتن پست، ایران را جزو 24 کشور دنیا که با بحران آب مواجه هستند معرفی کرد. و با گریزی به تهدیدات منطقه‌ای و وجود رژیم صهیونیستی (اسراییل) اشاره کرد که امروز تهدید واقعی تهدید آب است نه رژیم صهیونیستی. ایشان به مسئولیت نسل کنونی در برابر نسل های آتی و تاریخ اشاره و بیان نمودند که باید در برابر آنان پاسخگو باشیم که هرچند در برابر آنان پاسخی نخواهیم داشت.
وی با اشاره به بحث  بارورسازی ابرها و رویکرد وزارت نیرو و شخص آقای چیتچیان بیان فرمودند در دولت اهتمام جدی برای بارورسازی ابرها وجود ندارد. همچنین وی افزود در حوزه بهداشتی بیماری های ناشناخته شکل گرفته است که متاسفانه وزارت بهداشت تاکنون در این زمینه تحقیقات مطالعاتی انجام نداده است. وی با اشاره به ریزگردهای حاصل از خشک شدن دریاچه اورمیه و همچنین جهت بادها که عموما از غرب به شرق  می‌باشند به انواع بیماری ها در استانهای آذربایجان شرقی، غربی ، اردبیل و زنجان  اشاره نمودند.
آقای دواتگری با اشاره به شهرستان مراغه  و اشاره به 18 هزار هکتار زمین باغی و 3 هزار هکتار زمین زراعی، با رویکرد تبدیل باغات سنتی به مدرن از صرفه جویی 168 میلیون مترمکعب آب خبر داد. وی با اشاره به اینکه مراغه دارای بیش از 700 کیلومتر نهر سنی است که باعث هر رفت دو سوم(2/3) آب ورودی می‌شود اشاره کرد، با لاینیگ اصولی می‌توان 35 میلیون متر مکعب آب را ذخیره نمود. (اشاره: نمونه هدر رفت آب در نهر علویان مراغه)
وی با اشاره به قرار گرفتن دانشگاه سراسری مراغه در کنار دانشگاههای تبریز و اورمیه در طی انجام تحقیقات علمی و اصولی  از آمادگی دانشکده علوم پژشکی مراغه در زمینه انجام تحقیقات در زمینه سلامت و بهداشت خبر دادند. همچنین در مورد بحث فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به ظرفیت اداره آموزش و پروش اشاره و از لزوم سامان دهی "همیاران آب" سخن گشودند.
وی همچینین با اشاره به تخصیص اعتبار 360 میلیارد تومانی برای تصفیه فاضلاب شهری تبریز طی سه سال خواستار توسعه مودولهای 3و4 تصفیه خانه شهرستان مراغه و انتقال به دریاچه اورمیه شد.
در ادامه دکتر تجریشی معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف به نکات قابل توجه بررسی های اخیر خود و هئیت پژوهشی در رابطه با آخرین وضعیت دریاچه اورمیه اشاره نمودند. وی با اشاره به دریاچه آرال و سیاست های نادرست حکومت شوروی سابق در جهت توسعه کشت پنبه، و دریاچه‌های شور خشک شده در غرب آمریکا درمورد استفاده از تجربه آنان مطالبی ارائه نمودند و اشاره نمودند که هئیت نجات دریاچه آرال بعد از ده سال بحران آرال به وجود آمدند که به علت تاخیر در اقدام نتوانستند معضل خشک شدن دریاچه آرال را مدیریت نمایند.  وی به لزوم تبیین و تعریف نقشه راه با تدبیر و هماهنگی مسئولین و با مشارکت مردم  برای نجات دریاچه اشاره نمود.
وی با نمایش گرافهای پژوهشی و کاملا علمی به بررسی وضعیت دریاچه اورمیه ادامه داده و افزود با توجه به ادعای برخی تحت این عنوان که دریاچه در طول تاریخ چندین بار خشک شده است  با اشاره به پروژه تحقیقی آقای جمالی  با بررسی ایزوتوپهای سطح بستر دریاچه، فرضیه خشک شدن را با بازسازی 200 هزار سال قبل تاکنون، اشاره نمودند که طبق محاسبات از 200 هزار سال قبل تاکنون هیچ زمانی دریاچه در معرض خشکی قرار نگرفته و بنا به نتایج پژوهش دیگر حتی تراز سطحی آب دریاچه سالانه افزایش هم می‌یافته است.
وی سه عامل: توسعه نادرست بخش کشاورزی، عدم مدریت درست و اصولی منابع آبی و تغییرات اقلیمی و تداوم خشکسالی ها را  از عوامل اصلی معضل دریاچه اوریمه نام بردند.
دکتر تجریشی به افزایش 2 درجه سانتی‌گرادی متوسط دما در دراز مدت و کاهش بارندگی ها از کاهش آب ورودی به دریاچه اورمیه از میزان 5 میلیارد متر مکعب لیتر آب به 2.5 متر مکعب لیتر آب  اشاره کرد. همچنین وی با اشاره به تحلیل نقشه های بادی از افزایش چشمگیر میزان بادهای منطقه خبر داد که این میزان به طور متوسط حدودا 3 برابر افزایش یافته‌ است. که اکثرا در جهت غرب به شرق بوده است.  وی به افزایش چشمگیر سطح زیر کشت  آبی در سالهای کم بارش اشاره و بیشترین افزایش را مربوط به شهرستان سراب در جنوب غربی آذربایجان شرقی دانستند.
وی همچینین با تشریح آماری توسعه اقتصادی در سه زمینه تولیدی، خدماتی و کشاورزی و میزان مصرف آب توسط این سه بخش اشاره نمودند که کشاورزی با سهم 15 درصدی در تولید ناخالص منطقه‌‌ای با مصرف 89 درصد آب تنها توانسته 30 درصد اشتغال ایجاد نماید این درحالیست که بخش خدمات  تنها با مصرف 1 درصد آب  چیزی حدود 40 درصد در اشتغال زایی موثر بوده است.
دکتر تجریشی با بیان اینکه هم اکنون کانون های تولید ریزگردهای نمکی در سطح خشک شده دریاچه تشکیل شده است اشاره کرد باید در اولین فرصت این کانونها تثبیت شوند  وگرنه سلامت بیش از 14 میلیون نفر تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. وی با اشاره به انجام یک نمونه آزمایش سنجش سلامت تنفسی به صورت کاملا تصادفی در سه روستای اطراف دریاچه اورمیه نتایج زیر را ارائه نمودند:
از میان 88 دانش آموز دوره ابتدایی(سنین بین 8-13سال) تنها 3 نفر ادعا و آگاهی از مشکلات تنفسی و آلرژیک خود داشتند که با انجام آزمایشات سرپایی مشخص شد که 18 نفر از این دانش آموزان تمام عوارض و نشانه های بیماری های ریوی را دارا می باشند. که این عدد یقینا با افزایش سن افراد به صورت مستقیم افزایش خواهد یافت.
وی به کاهش 18 درصدی متوسط بارندگی در حوزه آبریز دریاچه اورمیه اشاره و هم اکنون میزان آنرا 317 میلی متر اعلام نمودند و با اشاره به استاندارد جهانی استفاده از منابع آبی که چیزی حدود 20 -40 درصد می‌باشد بیان نمودند که ما اگر بیش از 40 درصد منابع تجدید پذیر آبی خود را استفاده کنیم شرایط پرخطر در انتظار ما خواهد بود هم اکنون در منطقه آذربایجان این میزان به طور متوسط بیش از 70 درصد می باشد که البته از میزان متسط کشوری کمی پایین تر است که این میزان برای کل کشور چیزی حدود 85 درصد می باشد. وی اشاره نمودند که هیچ کشوری وجود ندارد که بیش از 45 درصد از منابع آب تجدید پذیر خود استفاده نماییند و استفاده ما در این زمینه به نوعی رکورد محسوب می شود.
وی اشاره کرد ما در بدترین شرایط چیزی حدود 1500 میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه می نماییم اگر با کاهش مصرف 70 درصدی از آبهای تجدید پذیر به 45 درصد و تکمیل پروژه انتقال آب از رودخانه زاب(تکمیل سال 1398) به دریاچه اورمیه می توانیم  تا سال 1402، حدود 14.7 میلیارد متر مکعب آب وارد دریاچه نموده و ادعای احیا شدن دریاچه را نماییم.
در ادامه همایش دکتر کلانتری رییس ستاد احیاء دریاچه اورمیه به ایراد سخنرانی پرداختند و با اشاره به اینکه کشور در استانه از هم پاشیدگی است به عنوان یک فرد آذربایجانی از دولت روحانی به جهت اهتمام در این زمینه تشکر نموده و اذعان کرد کاش چنین ستادی خیلی سالها پیش تشکیل می‌شد. این پروژه جزء معدود پروژه هاییست که دولت به دانشگاه اعتماد صد در صدی کرده و بیش از 22 دانشگاه کشور در این پروژه مشارکت علمی و تحقیقاتی دارند؛ چرا که با وجود تداوم این معضل در کمتر از ده سال مردم منطقه چاره ای جز مهاجرت نخواهند داشت. وی همچنین به اقدامات محمود احمدی نژاد رییس جمهور سابق  ایران اشاره و اقدامات وی را خائنانه و ظالمانه توصیف کردند.
نکته‌ی مهمی که وی بدان اشاره کرد وظیفه اجرایی نداشتن ستاد احیای دریاچه اورمیه خبر داد و تنها بررسی علمی و رویکرد علمی این پروژه را ستاد بر عهده دارد و وظیفه اجرایی نمودن آن بر عهده دولت، وزارتخانه های مربوطه و مشارکت مردمی در این زمینه بیان نمودند.
وی همچنین به بی اساس بودن اظهارات و سخنان  آقای کردوانی اشاره و از امیدوار بودن خود در جهت احیای دریاچه اورمیه دفاع نمودند.(قبلا جناب کردوانی اظهار نموده بودند که دریاچه اورمیه نباید احیا شود چوخ سطح زیرین آن سوراخ است و آب ورودی به دریاچه باعث انتقال آب شور به آبهای زیرزمینی منطقه خواهد شد که دکتر کلانتری این ادعا را رد و تنها در بخش های جزئی دریاچه این اتفاق خواهد افتاد که قابل اغماض است.)
از دیگر نکات قابل توجه سخنان دکتر کلانتری در مورد حوزه آبخیز دریاچه اورمیه این بود که کل تولید بخش کشاورزی منطقه (از شاهین دژ و تکاب تا جلفا و کلیبر و سراب) کمتر از یک میلیارد دلار می باشد در حالی که خشک شدن دریاچه خسارتهای جبران ناپذری به منطقه و کشور وارد خواهد آورد.

(پایان پیام)
نوشته شده توسط: حامد مرسلی

دریاچه اورمیه

آخرین وضعیت دریاچه اورمیه:

منابع اصلی تغذیه کننده دریاچه اورمیه رودخانه های دائمی ، فصلی و سیلابی حوزه آبریز دریاچه بودند ازجمله جیغاتی ، ته‌توو، آجی چای، شهر چای، نازلی چای، صوفو چای و ... که سفر‌ها و منابع زیرزمینی نیز بر این آمار افزون می‌شد.

سهم حوزه آبریز برای دریاچه به تفکیک استانهای هم جوار: آذربایجان غربی 53 % ؛ آذربایجان شرقی 15% و کردستان 32% می‌باشد.

طی سالهای گذشته اکثرا استانهای کردستان و آذربایجان شرقی در ارائه حق آبه دریاچه کوتاهی کرده‌اند.

دریاچه دارای مساحت: 5800km2 و در برخی مناطق دارای عمق 16 متر بود؛ به طور متوسط دارای عمق 4.5 متر که حجم 31000 متر مکعب را تشکیل می‌داد.

بیش از 40 سد بسیار مهم مانع اصلی ورود 5.5 متر مکبی آب به دریاچه شدند. طبق امار رسمی 24 هزار حلقه چاه عمیق و هزاران چاه سطحی غیر مجاز در اطراف دریاچه وجود دارد. و بر طبق آمار غیر رسمی این عدد به بیش از 100 هزار حلقه چاه غیرمجاز در حوزه آبریز دریاچه اورمیه می‌رسد.

کشاورزی منطقه اکثرا سنتی و به صورت غرق‌آبی است که باعث هدر رفت بیش از 90% آب مصرفی می‌گردد.

تاثیر رطوبت ناشی از تبخیر آب از سطح دریاچه در تعادل دمایی هوای منطقه و تاثیر مستقیم بر اکولوژی، کشاورزی و دامپروری منطقه حائز اهمیت بود.

طی 15 سال گذشته بیش از 93% کل حجم آبی دریاچه خشک شده است؛ میزان نمک محلول به بیش از 400 گرم بر لیتر آب می‌رسد. تقریبا نزدیک 90 درصد گونه های جانوری منحصر به فرد دریاچه از جمله آرتیمیا از بین رفته‌اند.

و ...

با توجه به تجربه آرال و رودخانه‌های سیحون و جیحون و پروژه عظیم پنبه در ترکمنستان و قزاقستان تغییرات انسانی- زیست محیطی در اینجا نیز به وضوح مشخص است؛ چرخه‌ی طبیعی طبیعت با دستکاری انسان به هم خورده است؛ سد سازی های بی رویه، تغییر مسیر سیلاب ها و رودهای موسمی، پروژه‌ی بدون بررسی دقیق علمی جاده بین شهری تبریز - اورمیه، عدم مدیریت صحیح عوامل انسانی، برنامه‌ریزی های غلط سیاسی و اقتصادی و... باعث: تابستانهای گرم و خشک زمستانهای سرد و خشک از نشانه های بارز تغیرات شدید اقلیمی در نبود دریاچه اورمیه شده اند. گسترش نمک با مساعدت باد منجر به نابودی ته مانده کشاورزی منطقه خواهد شد، بیماری های پوستی تنفسی به مراتب افزایش خواهد یافت؛ چرخه‌ی طبیعی به هم خواهد خورد. جان بیش از 15-20 میلیون سکنه اطراف دریاچه در خطر و حالت هشدار صد درصدی قرار دارد.

نکته بسیار مهم و حائز اهمیت اینکه این منطقه پرجمعیت ترین منطقه کشور را شامل می‌شود و واحد تراکم بر سطح آن بالاست که به سرعت با تغییرات اقلیمی بسیاری مجبور به مهاجرت از خانه و کاشانه خود خواهند شد و منطقه تبدیل به مهاجرخیزترین منطقه خواهد شد و در مقابل هجوم سیل عظیم مهاجران به سایر مناطق باعث بر هم زدن توازن آن منطقه های از هر لحاظ فرهنکی -سیاسی- اقتصادی - اجتماعی و... خواهند شد.

انگار همین دیروز بود:

روستایمان دارای زمین های آبی و دیم بود ؛ زمینهای آبی از رودخانه "موردو چایی" آبیاری می‌شدند و زمین های دیم جایگاه کاشت محصولات دیم بودند؛ از این و آن زمزمه‌هایی شنیده بودم که می گفتند فلانی در زمین دیم خود چاه کشاورزی کنده و نزدیک 400 اصله درخت سیب کاشته است؛ اصلا باور کردنش ممکن نبود می گفتم مگر در زمین دیم هم می‌شود چاه کند و زمین را آبیاری کرد؟؟ شاید اگر همین چند سال پیش زمانی که همراه پسر عموهای خود در مزرعه مشغول برداشت گندم دیم از زمین خود بودیم به علت کمود آب راهی دریافت آب از همان زمین نمی شدیم باز باورم نمی‌شد که این انسان دوپا چه کارها که نمی‌تواند بکند. آنروز در چند صد متری زمینی که ماها و بسیاری از افراد شبیه ما گندم دیم یا نخود دیم کاشته بودند ولی یکی از همسایه‌های ما با کندن چاه آب، باغ سیب بزرگی را احداث کرده بود انگار لوله آب به دریای بیکران وصل بود ! هر کس از آنجا بازدید می‌کرد وسوسه می‌شد که من نیز می‌توانم چنین چاهی را در زمین خود داشته باشم. بعد از چند سال و بدون نظارت دولت انگار انقلاب عظیمی رخ داده بود همه‌ی زمین های دیم تبدیل به زمین های آبی با منبع تغذیه‌ی چاه شده بودند. هر کس برای خود سوراخی کنده بود و با تمام توان مشغول مکیدین آب لایه های زیرین بود.

آب لایه ها کمتر و کمتر می‌شد و اینچنین بود که بر عمق چاهها افزوده می‌شد. بزگ شدن نهالهای درختان سیب هم به همان نسبت به آب بیشتری نیازمند می‌شدند و از طرفی به علت کمبود زمین دیم شغل افراد از دامپروی کنده و به صورت مطلق کشاورز می‌شدند.

که بالاخره این چپاول ناجوانمردانه رخ نمود و بارقه‌های کم آبی و خشکسالی خود را نشان دادند، همه در باتلاق خود ساخته دست و پا می‌زدند و انگار هر روز به سوی مرگ قدم بر می‌داشتند! شنیده های حاکی از آن بود که دریاچه اورمیه نیز در حال خشک شدن است و اگر آب چاههای آنها خشک هم نشود طوفان نمک ریشه آنها را خواهد خشکاند و ...

 حامد مرسلی ؛ 16 شهریور 93

اورمو گؤلو

نئچه گون اؤنجه دیرلی دوستلاریمین بیریسیله دانیشیردیم؛ دئییردی بینابدا ایداره‌لرین بیرینده ایشیم واریدی بو اوزدن ماشینیمی تبریز یولو خیاوانیندا پارک ائله‌ییب ایشلریمی یئربه‌یئر ائتمه‌یه ساری یوللاندیم. ایکی ساعات اولوب اولمامیشدی ماشینیما ساری دؤندوم؛ آنجاق چوخ شاشیرتیجی بیر صحنه‌ایله قارشیلاشدیم؛ ماشینیمین اوستونه ائله بیل ایکی کیلووا یاخین تورپاغی تام قصد اوزوندن جالامیشدیرلار. ماشینیمین هر یئری ائله بیل بیر ته‌هر قورو اهه‌نگ-لی (آهک) تورپاغا بیله‌نمیشدی.نئچه دیقه سادجه اؤز ماشینیما باخیردیم و تام ایراده‌سیز اولاراق بیر بالاجا میرتی توتموش اوشاق آختاریدیم، اؤز نظریمده دئییردیم بس بو ایش بیر اوشاغین ایشیدی؛ یئردن تورپاقلاری ییغیب منیم ماشینیمین اوستونه سپه‌له‌ییب. آنجاق اویان بویانا باخدیغیمدا هئچ بیر اوشاغی گؤره‌بیلمه‌دیم. بالا بالا دونوم آچیلیردی، گؤزلریم باشقا پارک اولان ماشینلارا ساتاشدی ؛ گؤردوم اونلارین دا  دوروملاری منیم ماشینیمین دوروموندان یاخشی دئییل ؛ داها بو فیکیر کی بیر مردوم آزار بو ایشی گؤروب بئینیمدن چیخدی؛ باشقا هر هانسی بیر ندن آختارماغا باشلادیم؛ دئییردی تورپا دیققت ائله‌دیم گؤردوم دوز بلورلاری گؤزه چارپیر !  بیرآن بیلدیم کی مسئله نمنه‌دی. یئل فیرتیناسی دوزاناقلی تورپاقلاری بوتون ماشینلاری، باغلارین، ائولرین ، خیاوانلارین  خولاصه هر بیر یئرین اوزه‌رینه سپه‌له‌میشدی.

دوستوم دئییردی داها ماشینیم یادیمدان چیخمیشدی اؤز اؤزومه درین فیکیرلره جومموشدوم؛ دوز سونامی‌سینه فیکیرله‌شیردیم؛ بیر چوخ خسته‌لیکلرین گلمه‌سی، چئوره‌میزین آرادان گئتمه‌سی وساییره. دئییردی ائله همین فیکیرلرده‌ایدیم کی بیر باشقا سوروجو آراباسینا یاخینلاشدی؛ اونو گؤروب دئدیم گؤرورسن دریانین توزو ماشینلاری نه گونه سالیب؟؟؟  آللاه دادیمیزا یئتیشسین بوندان بئله باشیمیزا دوز یاغاجاق !

دئییر طرف آغیر بیر باخیشلا منه باخیب دوداغینی قاچیرداراق "هئه" دئییب ماشینین آلیشدیریب یولا توشدو!  بوردایدی کی داها ایچیمه‌ کیمی یاندیم؛ هله میللته مسخره گلیر بو سؤزلر، بو یانی فاجیعه‌نین نه‌قدر درین اولدوغون میللتیمیزه چاتدیرا بیلمه‌میشیک ! دئیه‌نده‌ده مسخره اولوب باشقا دامغالارلا سوچلانمیشیق.

آنجاق بو اولونموش ناغیلی دئمک ده بونو ایستیرم چاتدیرام کی هله میللتیمیز دوز سونامیسی‌نین نه اولدوغونو باشا توشمه‌ییبلر؛ چوخ یئرلی و گرکلی‌دیر میللتیمیز بو دوروملاری دریندن دویالار. بیر نئچه گون اؤنجه دوستلارین بیر سیراسی منجه تام یئرلی اولاراق، دونیادا گئدن ALS خسته‌لرینه گؤره گئدن بوزلو سو چالئشیندن فایدالاناراق بیر آلترناتیو کیمی یا دئمک اولار باز تعریف و بومی‌لشتیرمک‌له اوندان یارارلانیب و باشلارینا بوزلو سو  تؤکمه‌ک یئرینه بیر "دولچا دوز" تؤکمه‌یه قرار وئرمیشدیرلر.  بئله‌جه کی اؤز باشلارینا دوز تؤکمکله‌ آذربایجانین یاخین گله‌جه‌یین تصویره چکسینلر هم اؤز میللتیمیز هم آغیر دوروموموزو دونیایا چاتدیرسینلار دئییه. آنجاق نه یازیق ائله کی گؤزله‌نیلیردی بو باشلانقیج اوغورلو بیر ایش اولمادی نیه کی اؤز ایچیمیزدن تنقید اولوندو و دوستلارین بیرسیراسی وریندن یارارلی بیر ایش اولمادیغی وورغولانیلدی، بیرده قاتیلانلار بیر نئچه نفری چاغیرمیشدیرلار آنجاق چاغریلمیشلارین بیر چوخو قاتیلمادیرلار و دئمک اولار بو زنجیرین قیریلماسینا ندن اولدولار !

یاخشی اولاردی قولدان قاوزامادیغیمیز آندا قیچدان چکمه‌سه‌یدیک. منجه هر کیمسه اؤز دوشوندوغو یا تعریفله‌دیگی گؤره‌و اساسیندا پراتیک آتدیملار آتمالیدیر؛ بئله اولان چاغدان گؤرونن ایش دانیشیان سؤزلردن آرتیق گؤزه چارپا بیله‌ر.

 

08.06.93