ادبیات و شیوه بیان

لزوم توجه به چگونگی ادبیات(چه نوشتاری و چه گفتاری) در بیانِ گفتمان‌های اجتماعی و سیاسی: 
چون اساس نوشته های حوزه‌ی مربوط به علوم انسانی بر مبنای ادبیات و شیوه بیان می‌باشد لذا با بکار بردن چندین سینونیم حاوی مفاهیم مختلف برای بیان یک رویکرد و فنومن (پدیده) در بعضی موارد در خواننده ابهام ایجاد می‌نماید. البته این ایجاد ابهام در بسیاری موارد کاملا ضروری و جزئی از پروسه‌ی بیان و تأویل متن می‌باشد. بر این اساس چند پهلو نویسی و چند لایه نویسی با توجه به انواع مخاطبین، ضروری و لزومخوانش های هرمنوتیکی و تحلیلی را چندین برابر می‌کند. با در نظر گرفتن موارد بالا بر لزوم فعالیت و نوشتار چند بعدی اشاره و بر عدم ارجحیت هیچ یک بر دیگری تأکید می‌نمایم. بلکه می‌توانند مکمل و متمم هم باشند. در این بین ادبیات اعتدال و لزوم حمایت از گفتمان اعتدال هم جایگاه خود را دارد بسیار هم مورد نیاز است و باعث می‌شود از بسیاری تریبون‌ها صدای مسکوت مانده و بایکوت شده را با ادبیات و شیوه‌ی بیان دیگر به گوش همگان برساند. و این در دراز مدت منجر به تغییرات رویکردی و بنیادین در بین طرفهای مورد مناقشه و تمامیت خواه گردد و افق‌های تازه ای را پیش روی همگان قرار دهد.
در این بین با چنین خوانش‌هایی پای نقد هم به میان خواهد آمد؛ به قول نیچه: "حقیقت بیشتر از همه‌چیز نیازمند نقد است." یقینا نقد اصولی ، راسیونال و به دور از احساسات راهگشا خواهد بود و ثمره‌اش حتی از کوتاه مدت امکان بروز پیدا خواهد یافت.

گئنل ائییتیم و اؤیره‌تیم سیستئمی

بیر گون اورمانداکی حئیوانلار بیر آرایا گه‌لیب اوخول آچمایا قرار وئره‌رلر. 

بیر دووشان، بیر قوش، بیر سنجاب، بیر بالیق و ایلان یؤنه‌تیم شوراسینی اولوشدورارلار.

دووشان، تدریس برنامه‌سینده قاچمانین اولماسینی ایستمه‌کده ایصرارلی ایدی. قوش، اوچمانین داخیل اولماسینی، بالیق اوزمه‌نین داخیل اولماسینی و سنجاب، آغاجا دیرماشمانین موطلق زورونلو درس‌لر آراسیندا اولماسی گرکلی‌لیینی سؤیله‌مکده‌ایدیرلر. بوتون بونلاری بیر آرایا گه‌تیریب،بیر تدریس پروقرامی حاضیرلادیلار و بوتون حئیوانلارین بو درسلری گؤرمه‌سینی ایسته‌دیلر. 

دووشان قاچماق درسیندن A آلدیغینا باخمیاراق، آغاجا دیرماشماق اونون اوچون چوخ جیددی بیر سورونودو. سورکلی اولاراق باشی اوسته یئره دوشوردو. بیر سوره سونرا بئینی ضربه گؤردو و أسکی‌لر سایاغی قاچا بیلمه‌دی. آرتیق قاچمادا A آلماق یئرینه‌، C آلیردی. و طبیعی اولاراق، آغاجا دیرماشمادا ایسه هر زامانکی کیمی ضعیف اولوردو. قوش، اوچمادا چوخ باشاریلییدی، آمما سیرا تورپاق قازمایا گلدییی زامان، او قده‌ر باشاریلی دئییلدی.  سورکلی دیمدییی و قاناتلارینی سیندیریردی. بیر سوره سونرا تورپاق قازما نومره‌سی هله‌ده کی وار F اولماسینا رغمن، اوچما نومره‌سی C' یه دوشموشدو. او' دا آغاجا دیرماشماقدا چوخ زورلانیردی. 

سونوجدا اوخولون بیرینجیسی اولان حئیوان هر شئیی یاریمچیلیق باشارا بیلن، گئری ذکالی ایلان اولدو. آنجاق ائییتیمچی‌لر چوخ موتلویدولار، چونکو هرکس بوتون درسلری کئچیریردی. 

و بونا "گئنل ائییتیم و اؤیره‌تیم سیستئمی" دئدیلر. 

(اوشو'نون " سئزگی (شهود) " کیتابیندان آلینیب)

چارلی چاپلین

دوغوم گونون قوتلو اولسون بؤیوک چارلی :)

بوگون آپریلین 16-سی، 1889 میلادی ایلینده سینئما دونیاسینین سؤزسوز اوسطوره‌‌لریندن بیری اولان "چارلی چاپلین"-ین دوغوم گونودور. چارلی چاپلینه منصوب بیر سؤز وار:

"چوخ چالیشدیم میللت دوشونه‌لر مع‌الاسف سادجه گولدولر"

بو اونودولماز آدلیم سینئما اویونچوسونون باشی چوخ بلالی ایدی. ایدولوژی و دوشونجه‌سینه گؤره حرفه‌ای یاشامیندا چوخ چتین‌لیک‌لره معروض قالدی. او دئیه‌رمیش: "هر نه‌یین سونو یاخشی اولاجاق، أیه‌رسه یاخشی اولماییب هله سونا چاتماییب دیر." آنجاق اؤزونون اؤلوم حئکایه‌سی داها ایلگینج، داها دیراماتیک ایدی. چارلی چاپلین 1977-ده دونیادان گؤز یومدو. اوغورولار اؤلموش جسدینی 3 آیلیق بویوندا اوغورلاییب جسدی گئری قایتارماقلاری اوچون آغیر پول دیله‌میش‌دیرلر. آنجاق سوییس دئولتی‌نین ایزله‌مه‌کلری أساسیندا جسدینی گئری آلا بیلیب تئزلیک‌له تورپاغا تاپشیردیرلار.

Edith Piaf

Non, je ne regrette rien
یوخ! هئچ بیرشئی...
یوخ، هئچ بیر شئی‌دن پئشمان دئییلم
نه منه گؤره یاپیلان یاخشیلیقلاردان،
نه منه گؤره اویغولانان پیسلیک‌لردن
یوخ! هئچ بیرشئی...
هئچ بیری اومورومدا بیله دئییل
!بدلینی اؤده‌دیم؛ سیلینیب اونودولدولار
سئوینیرم، گئچمیشد‌ه‌کی هر بیر شئیه گؤره.
آنی‌لاریملا
بیر اود قالارام
سئوینجلریم‌له، سورونلاریم‌لا
داها اونلارا احتیاجیم یوخدور
عشق‌لریم آرادان گئتدی‌لر
بوتون شیددتلری ایله.
من یئنی‌دن، صیفیردان باشلارام.
یوخ! هئچ بیرشئی...
یوخ، هئچ بیر شئی‌دن پئشمان دئییلم
نه منه گؤره یاپیلان یاخشیلیقلاردان،
نه منه گؤره اویغولانان پیسلیک‌لردن
یوخ! هئچ بیرشئی...
یوخ، هئچ بیر شئی‌دن پئشمان دئییلم
بوگوندن یاشام و سئوینجلریم سن‌له باشلاندیغیندان دولایی.

Non ! Rien de rien...
Non ! Je ne regrette rien
Ni le bien qu'on m'a fait
Ni le mal tout ça m'est bien égal !
Non ! Rien de rien ...
Non ! Je ne regrette rien...
C'est payé, balayé, oublié
Je me fous du passé!...

(ادیت پیاف فرانسوی یکی از محبوب ترین خواننده های جهان)

https://www.youtube.com/watch?v=8JDP8lkbXIo&feature=youtu.be

تپکی گؤسترمک

سادجه(!) تپکی‌سل‌لیک، باشقا نسنه‌لردن ائتگی‌لنمک‌لیک، کسینلیک‌له‌لیک‌دن دولایی سؤیله‌نیلمیش‌ سؤزلری به‌یه‌نیب دستکله‌مک اولمور؛ بیر ته‌هر تپکی گؤستره‌نین یانیلدیغی‌نین گؤسترگه‌سی‌دیرلر. بونا بنزه‌ییر او شخص، ایشله‌مه‌میش، چالیشمامیش، بدلینی اؤده‌مه‌میش، ایلغیملیقلار اوزه‌رینده جانلاندیردیغی دوروملاردا بئلنچی بیر گؤزلنتیسی ده وار چرخ-ی فلک اونون کؤنلوجه فیرلانا. بئله‌جه کوتله آراسیندا تام دوغال بیر سؤز وار: دوران اؤکوز، یاتان اؤکوزون باشینا ..چار؛ اؤته یاندان هر بیر گؤرولمه‌لی ایشین چاغی سوروشدوقدان سونرا باشقالاری‌نین پیراتیک ایشلریندن، چابالاریندان و یا بلکی پیلانلاریندان و سَردیکلری توزاقلاردان ائتکیله‌نه‌رک تپکی گؤسترمک بیزیم اؤن یارغی و سون یارغیلاریمیزی یانلیشلیغا یؤنه‌لدیب، بیزه بللی سونوجلاردان باشقا  نه‌سه عایید ائتمه‌یه‌جک دیر. منجه داها بیزلر او آشامایا چاتمیشیق، هر کیمسه‌دن اؤنجه اؤز سورونلار و آخسارلیقلاریمیزی تانییب اونلارین چؤزولمک‌لری اوچون دوغرو، دوزگون یوللار سئچیب، پراتیکجه‌سینه آتدیم آتیب، اؤز آلین یازیمیزین یؤنتمنی اولاق. بو اویونون آلانی (مئیدانی) اؤزوموزدن اولمالی دیر. دوغرولوق، گئرچک‌چیلیک، اینسان‌سئورلیک، اینسان و قادین حاقلاری‌نین یئرینده اوتورماسی کیمی مترقی سؤیلملرین دوغرو و دوزنلی چالیشانلاری اولمالییق؛ آنجاق کیمسه‌دن یا پرده‌نین آرخاسیندا اولان باشقا یؤنه‌تیجی أللردن ائکیلنمه‌یه‌رک. یوخسا خرجله‌دیییمیز ائنرژی‌لر بوشونا هدر اولاجاق. سادجه اؤزلم‌لر، اومودسیزلیک‌لر،سونوندا پوزولماقلیق‌لار، سؤکولوب چؤکونمک‌لر، بیزیم ألده ائتدیییمیز تکجه وارلیق‌لار اولاجاق‌لار.
18.01.94

persona

persona

یؤنتمن" Ingmar Bergman

یازار: Ingmar Bergman

اویونچولار:  Bibi Andersson,Liv Ullmann,Margaretha Krook

سئناریونون اؤزه‌تی:
ائلیزابئت ووگلر بیر اویونچو دور؛ بیرآن بیر اویونلاریندان سونرا یاشاییشینین بوتونونده سوسماق قرارینا گلیر. بلکی داها یاشاییشیندا فیلم اویناماق زوروندا قالماییب یالان دانیشمایا. او خسته فالان دئییل آنجاق اؤزو ایسته‌یه‌رک یاشامینین بوتونونو سوسقونلوقلا کئچیرتمک ایسته‌ییر. بو اوزدن "آلما" آدلی پرستاریلا بیرگه بیر آدایا گئدیب دنیز قیراغیندا بیر سارایدا یئرله‌شیر. ایکی قادین چئشیدلی دوروملاردا ایلگی‌له‌نیب بیر-بیرینه یاخینلاشیرلار. بونلارین بیر بیرینه قارشی داورانیشلاری، کیملیک‌لرینی تانیماق اویونونا چئوریلر، بیر-بیرینه گیریب  بیرگه اولوب و...

"پرسونا" تاساری و بوی باخیمیندان چئشیدلی ماسکالارا دئییلیر. بو ماسکالاری أسکی یونانیستاندا تیاتر اویونچولاری او چاغلاردا کی سس و اوزلرینین قیافه‌سی اوینادیقلاری کارکتئره اویویان اؤزللیکلری داشییا بیلمه دیینده، اویوندا اولان کارئکترین دوغرو اوزونو (کاراکتئرینی) گؤسترسین‌لر دئیه قوللانارمیش‌لار.
"اینگمار برگمانین" "پرسونا" آدلی فیلمی آردیجیل اولاراق ماسکالاریلا اؤز یاشامالاریندا بیر سیرا نسنه‌لری گیزلتمه‌یه عادت ائدن کاراکتئرلری بیچیمله‌ییر. اؤزلری بئیین‌لرینده اولدوغونو دوغرو سانانلار و گئرچکده اولدوقلارینین آراسینداکی فرق‌لردن، قورخودا اولان کاراکتئرلر.
فیلم بیر نئچه أورنسل قونولاری قاپسادیغینا باخمیاراق، فیلمین ایچ قاتلاری تام قادین‌سل پیسخولوژیسیندن ائتکیله‌نیب، بیچیمله‌نمیش، چَکیلی بیر فیلم دیر. اؤرنه‌یین آلمانین ایکی کیشی‌ایله ایلگیسی‌نین آنی‌سینی تعریفله‌مه‌سی و حامیله اولماسینی گؤز اؤنونه گتیرمک اولار.
بیرجه سؤزله دئسم بو فیلمی کسینلیکله ایزله‌مه‌لیسینیز. بو فیلمی ایزله‌دیکدن سونرا ایزله‌دیینیز فیلمی دونشونمه‌مک اولاناقسیزدیر. فیلم دن سونرا دوشونمک سیزی چولغالایاجاق.

12 فروردین 94 حامید مورسلی.

بایرام آیی و اونون چرشنبه‌لری ماراغادا

بایرام آیی و اونون چرشنبه‌لری ماراغادا / حامید مورسلی

چوخ أسکی‌لردن بری آذربایجان'دا ایلین سون آیی‌نین آدینا بایرام آیی دئیرمیش‌لر. بو آدین وئریلمه‌سینه گؤره کسین بیر چوخ فاکتلی نده‌ن‌لر وار. بو اؤزت اولاراق یازدیغیم یازقیدا چالیشاجایام اؤز یاشادیغیم و اورالاردا بویا باشا چاتدیغیم یئرلرین فولکولورونا توخونوب بیرزامانلار چوخ گوجلو کئچیریلسه‌یدیلر ده بوگون اونودولموش دورومونا یئتیشمیش عادت عنعنه لردن دانیشام. آرتیلمالی بو سؤزلری آنام و آتامدان مین بیر دیل ایله سوروشوب یازمیشام. (دئمه‌ییردیلر)
بؤیوک چیلله‌نین بوتون سویوق سازاقلارینا دؤزوب خیردا چیلله‌نین قارلی، سویوقلو گونلرینی سونا چاتدیران تورک‌لر قیشین سون آیی-نا بایرام ‌آیی دئیرلر؛ قیشین چیله و چتینلیک‌لرینه دؤزه‌بیلب اونو دیزه چؤکدورمک اوچون بایرام آیی‌نین ایلک گئجه‌سینده "چیلله قوودو" تؤره‌نینی کئچیررمیش‌لر. بو تؤره‌ن‌ده "چیلله قاچدی بایرام گلدی" –نی ایفاده ائده‌رک تونقال قالانمیش یانار اودون اوزه‌ریندن آتیلارمیشلار. 
آذربایجانین و گئنلده تورک ائللری، بایرام آیی‌نین چرشنبه‌لرینی، دؤردلوک اؤیه‌لریندن (عناصر اربعه) ایلهام آلاراق: سو، اود، یئل و تورپاق چرشنبه‌سی آدلاندیرارمیشلار. بئلجه اونلارین ایناملارینا گؤره ایلین سون چرشنبه‌سی تورپاق چرشنبه‌سی‌ایمیش. تورپاق سودان، اوددان و یئلدن گوجونو آلاراق یئنیدن جانلانیب دوغانین باشلانقیجی سانیلیرمیش. آنجاق بونلارین یانی سیرا بیزیم کندیمیز و بؤلگه‌میزده  بایرام آیی‌نین چرشنبه‌لری‌نین  باشقا آدلاری دا واریمیش. بو اوزدن: خبرچی چرشنبه، قره چرشنبه، کوله چرشنبه، آخیر چرشنبه کیمی آدلاریلا دا تانیارمیش‌لار. 
او چاغ‌لار ایل سایار و گون سایارلارین اولمادیغی اوچون دوغا و طبیعت اینسانلاریمیزین ایلک و دوزگون چاغین گؤستریجی‌سی اولارمیش. بایرام‌آیی‌ و یازین گلیشی‌نین ایلک خبرینی کؤچَری قوشلارین گلیشی و بلکه منطقه‌میزین اوزه‌ریندن کئچیشمه‌لریندن آنلایارمیشلار. بایرام آییندا ائل آراسی کیشی‌لر آششیق، بادام، عزیزعلی و چیلینگ آغاج اوینارمیش‌لار.

بایرام آیی‌نین ایلک چرشنبه‌سینه خبرچی دئیرمیش‌لر، بو چرشنبه‌نین گلیشی بوتون اینسانلارا یازین گلیشینین موشدولوغونو وئرمک‌ده ‌ایدی. بو اوزدن خبرچی چرشنبه‌دن باشلیاراق آداخلی قیزلار بی جورابینی، قاری ننه‌لری ایسه بایراملیق پایی یئرینه قویماقلاری اوچون یون جورابی و بئلنچی أل ایشی  توخونمالارینی توخوماغا باشلایارمیش‌لار.
ایکینجی چرشنبه‌یه قره چرشنبه‌ دئیرمیش‌لر. قره چرشنبه‌ده ائوین حیس-میسینین آلیب، توزونو آلارمیشلار، آغیر پالتارلاری، فرش‌لری یویوب گونون اؤنونه سَرَرمیش‌لر. آغ تورپاق دان لوغاب توتوب  ائولرینی آغ تورپاق ایله یئنی دن سووایارمیش‌لار. هئچ بیر یئرده توز تورپاغا گیزلی قالیب گلن ایله قالماسینا ایزین وئرمزیمیش‌لر.
اوچونجو چرشنبه‌یه کوله چرشنبه دئیرمیش‌لر؛ بئلنچی گونده عاییله‌نین بوتون اویه‌لری (عضولاری) ساچلارینی قیسسالدیب اؤزلرینه یئتیشرمیش‌لر. قیز گلین‌لر اؤزلرینی بزه‌ییب دوزه‌یرمیش‌لر؛ قاری ننه‌لر ایسه باشلارینا خینا (حنا) قویارمیش‌لار. یومنو خوش اولار  دئیه ایناملارینا گؤره طؤیله‌ده اینک‌لرین قویروقلارین دا بیله قیسسالدارمیش‌لار.
تورپاق چرشنبه‌سی یا بیزده دئییلن آخیر چرشنبه‌نین چوخ اؤزه‌ل یئری واریمیش. آخیر چرشنبه‌ آخشامی (یئرگونو= سه‌شنبه  آخشام باشی) قووورقا (بیز دئیه‌ریک قوقا؛ بوغدانین قورولموشونا قووورقا دئیرلر) پیشیررمیش‌لر. آنجاق بو قووورقانی قوووراراق اودون اوزه‌رینده قوورولماقدا اولان ایستی بوغدالاردان، بیر یاش دستمالین گوجوله بیر آوووج گؤتوروب؛ دستمالین آغزینی سیخ باغلاییب بیر قویونون ترکینه آتیب یا دا بیر دووارین چاتلاغینا قویارمیش‌لار؛ بوتون دیدی قودولارین، قورد قوشون، تام آنلامیندا دوشمانلارینین آغزینی باغلاسین‌لار دئیه. همین گئجه داما چیخیب أرسینله دامین دؤرد دؤوره سرچین و باجالارینین قیراقلاریندا جیزیق چکیب، او جیزیغین ایچه‌ریسینه قوورقا آتارمیشلار، باشقا چول قوشلارینا اورزو(روزی) اولسون دئیه. او گئجه یئددی نفر وارلی آدامین کوللویوندن یئددی دنه چؤپ گتیریب  اونو سوت (شیر) پیشیرنده اوجاقدا یاندیرارمیشلار،  بیر ده یئتدی نفر وارلی‌نین آدینی دئیه رک یاپما یاپارمیشلار؛ بو ایشلریله اونلارین تارازیندا اولماق ایسترمیش‌لر؛ آنجاق بو ایشی گیزلیجه گؤررمیش‌لر؛چونکی وارلی‌لار هئچ زامان راضی اولمازیمیشلار کاسیب‌لار دا اونلار تارازدا اولالار. :)
آخیر چرشنبه  گئجه‌سی قورشاق ساللارمیش‌لار. بو اوزدن قورشاق ساللایانا جوراب، بویانیقلی یومورتا و بیر چوخ یئملی وئررمیش‌لر. او گئجه‌سی هامی کورسونون تووندا أیله‌شیب دئییب گولرمیش‌لر. مجلیسلری بایاتی و ناغیل دئمک‌له قیزیشدیرارمیش‌لار. قولاق آسماق و بیرینین آغزینی فال توتماق کیمی اینانج‌لاری واریمیش.
آخیر چرشنبه گونو سحر ائرته‌دن عاییله اولاراق چای قیراغینا گئدیب اوردا بئلنچی سؤزلر ایفاده ائدرمیش‌لر:
سوبای قیزلار و اوغلان‌لاردئیرمیش‌لر: آتیل باتیل چرشنبه؛ باختیم آچیل چرشنبه 
جیبلرینده شیرنی‌دن، یئمیش‌دن آپاریب چایین آخار سویونا آتاراق دئرمیش‌لر:
چرشنبه ننه من سنین آغزینی شیرین ائتدیم؛ سن ده منیم آغزیمی شیرین ائله.
بیر گوزگو، بیر قایچی آپاریب سویو گوزگونون اؤنونده قایچیلان کسه‌رک، عاییله‌لرینده ایسته‌دیکلری اینسانلارین آدینی اؤنجه دئیه‌رک بئله ایفاده ائدرمیش‌لر:
... (فیلان آدامین) دیش آغریسینی، باش آغریسینی، قول آغریسینی ... و هابئله بوتون وجودون آغریسینین هامیسینی کسیرم سو آپارا.
اؤزلریله بیر کوزه‌لری اولارمیش؛ او کوزه‌نین ایچینه اوچ دنه بالاجا داش آتایب سویلا دولدوروب ائوه ساری دؤنرمیش‌لر. او داشلاری برکت گتیرر دئیه چای‌دان گتیررمیش‌لر، بو اوزدن تولوغون ایچینه هابئله کندی‌نین دامینا آتارمیشلار (کندی =سیلو؛ هر ائوده بیر کندی دامی اولارمیش، بوغدالارینی اورادا ساخلارمیش‌لار).
آخیر چرشنبه‌نین باشقا آدی دا وار، اونون باشقا آدی باجیلار بایرامی ایمیش. ائلنچی بیر گونده قارداشلار باجیلارینا بایرام پایی آپارارمیش‌لار. اؤته یاندان آداخلی اوغلانلار دا اؤز سئوگیلی‌لرینه بایرام پایی آپارماق زوروندایمیش‌لار.
 یئنی گون بایرامی گلیب چاتدیغی گون ایسه گنج‌لر بؤیوک‌لرین قولوغونا گئدیب اونلارلا بایراملاشاردیرلار. آغ ساققال آتالار و آغ بیرچک آنالار ایسه گنج‌لره سیفداهلیق وئریب گولش قاباقلیق‌لا اونلاری قارشیلایاردیرلار. بئلجه  بایراملاشماق‌لار، گئت‌گل‌لر، گزمک‌لر، گؤروش‌لرین تندیری آغارماقدا اولاردی. داها کیمسه کیمسه‌دن کوسولو قالمازدی. ایل یئنی‌لنن کیمی اینسانلار دا اوره‌ک‌لرینین محببت‌ینی یئنی‌لندیررمیش‌لر.